De Feiten: Raad van State sloopt voorstel strenger asielbeleid
Zoals verwacht laat de Raad van State weinig heel van de kabinetsvoorstellen voor een strenger asielbeleid. Het adviesorgaan vreest dat de asielprocedures door deze regels nog meer zullen vastlopen. De instroom zal er niet door verminderen, zegt het adviesorgaan.
De kans is groot dat de maatregelen juist tot een extra belasting leiden voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en de rechtspraak. Daarom zou het kabinet de voorstellen niet moeten indienen bij de Kamer.
Dit is tegen het zere been van Geert Wilders (PVV), die per se wil dat de asielwetten onverwijld en zonder aanpassing bij het parlement worden ingediend. Het advies van de Raad van State is immers niet bindend.
Door de houding van Wilders loopt de spanning in Den Haag op. Hoewel de coalitie het eens is over een strenger asielbeleid, hecht de ene partij meer aan zorgvuldigheid en uitvoerbaarheid dan de andere. En uitvoerbaar zijn de voorstellen volgens de Raad van State juist niet.
EW’s visie: Strenger asielbeleid is dringend nodig
Door Politiek redacteur Carla JoostenEen strenger asielbeleid is dringend nodig. Tot 2020 werden er in Nederland meer asielverzoeken afgewezen dan ingewilligd. Sindsdien willigt Nederland 85 procent van de verzoeken in, het hoogste percentage in Europa.
In de hele Europese Unie wordt nog niet eens de helft (48 procent) van alle (eerste) asielverzoeken gehonoreerd. Frankrijk willigt een kwart van de verzoeken in, en zelfs Wir-schaffen-das-Duitsland – tweede na Nederland – komt niet hoger dan 62 procent. Sinds 2020 ‘loopt Nederland uit de pas in de EU’, rekenden ambtenaren in 2023 al eens voor.
Faber moet terug naar de tekentafel
Het wordt wel problematisch als een kabinet voorstellen doet waarvan zo ongeveer alle deskundigen — ook de Raad voor de Rechtspraak — zeggen dat ze helemaal niet gaan bijdragen aan een beperktere instroom, en zelfs zullen leiden tot nog meer procedures en overbelasting van diensten.
Het is aan PVV-minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber om voor deugdelijke voorstellen te zorgen. Haar bedoeling is goed, maar de uitwerking deugt niet. Faber moet haar huiswerk overdoen.
Dat moet snel kunnen. Eerder gaf ze adviesorganen als de Nederlandse orde van advocaten (NOvA) maar een week tijd om te reageren.
Hopelijk vergeet Faber niet om voorbereidingen te treffen voor de invoering van het Europese Asiel- en Migratiepact medio 2026. Dat pact regelt onder meer het sneller vaststellen van de identiteit van migranten uit niet-EU landen, door een betere screening.
De reacties: Coalitie niet op één lijn. Oppositie vernietigend
Minister Faber heeft nog niet gereageerd op het kritische advies. Eerder zei ze dat ze hooguit punten en komma’s zou aanpassen.
PVV en BBB willen dat de minister de voorstellen ondanks de kritiek onverwijld indient bij de Kamer. De VVD vindt dat Faber de voorstellen snel zo moet aanpassen dat ze wel gaan werken. NSC zegt te hechten aan goed bestuur en uitvoerbare wetten, maar steunt wel het strengere beleid.
Fabers politieke baas, PVV-leider Geert Wilders, kan het niks schelen of bij voorbaat al vaststaat dat de asielwetten van Faber niet gaan werken.
Het is slechts een advies en niet bindend
Wilders dreigt met een kabinetscrisis als de voorstellen niet zonder uitstel naar de Kamer gaan. Hij constateert dat hij al genoeg heeft ingeleverd door af te zien van een noodwet. ‘Gelukkig is een advies slechts een advies,’ zegt Wilders, die de Raad van State omschrijft als ‘ongekozen bureaucraten’.
NSC-Kamerlid Diederik Boomsma zegt ook vaart te willen maken, maar dan moeten de wetten wel uitvoerbaar zijn voor bijvoorbeeld de IND.
Van Claudia van Zanten (BBB) hoeven de asielwetten niet te worden aangepast. ‘Nu doorgaan. De Raad van State is kritisch, maar dat is juist een aansporing om door te pakken: IND versterken, eindeloze bezwaar- en beroepsprocedures inperken en vaart maken.’
De oppositie was van meet af aan kritisch over Fabers voorstellen. Kati Piri (GroenLinks-PvdA) spreekt over ‘schadelijke symboolpolitiek’. De voorstellen zullen geen invloed hebben op het aantal asielverzoeken en tot nog grotere chaos leiden, schrijft ze op X.
Tijd verspild, beloften niet waargemaakt
Critici uit de oppositie vinden dat Faber de tijd die ze had om de voorstellen te maken, niet nuttig heeft gebruikt. Don Ceder (ChristenUnie): ‘Tijd verspild, beloften niet waargemaakt.’ In die zin laat ook Anne-Marijke Podt (D66) zich uit.
‘Het kabinet heeft maanden verspild die je ook kunt besteden aan wat wel helpt: een fatsoenlijke begroting voor de hele asielketen, samenwerking in Europa om grenzen te controleren en mensen eerlijk te verdelen, effectieve terugkeer en mensen die hier zijn snel mee laten doen,’ schrijft Podt op X.
Ook de SGP, die het kabinet doorgaans steunt, is kritisch. De partij onderschrijft dat er meer greep moet komen op de asielstroom. Kamerlid Diederik van Dijk op X: ‘Het strengste asielbeleid ooit is nu eenmaal een losse flodder als geen sprake is van het effectiefste asielbeleid ooit.’
Verdere verdieping: Over welke voorstellen gaat het advies precies?
Over invoering van een tweestatusstelsel, dat onderscheid maakt tussen mensen die vluchten omdat ze als individu gevaar lopen en groepen mensen die vluchten voor oorlog. De eerste groep krijgt asiel voor onbepaalde tijd. De tweede groep krijgt tijdelijk asiel. Nu bestaat dat onderscheid niet.
Een ander voorstel waarover de Raad adviseert, regelt inkorting van de tijdelijke verblijfsvergunning van vijf jaar naar drie jaar. Dit leidt naar verwachting tot verlengingsaanvragen en meer beroepszaken.
De Raad wijst er ook op dat medio 2026 het Europese Asiel- en Migratiepact in werking treedt. Als Faber haar wetsvoorstellen niet goed afstemt op de afspraken in het pact, doet dit afbreuk aan de rechtszekerheid en leidt het tot problemen in de uitvoering, schrijft de Raad.