De feiten: Frictie tussen kabinet en gemeenten neemt toe
Bron: BDODe Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) dreigt met een uitzonderlijke stap: een rechtszaak tegen de staat. Die komt er als het kabinet half april in de Voorjaarsnota niet met meer geld voor de jeugdzorg komt.
Al jaren waarschuwt de VNG, die alle 342 gemeenten vertegenwoordigt, voor het ‘ravijnjaar’ 2026. Vanaf dan krijgen gemeenten veel minder geld van het Rijk, als gevolg van een wijziging in de financieringssystematiek.
Hierdoor hebben zij dat jaar een opgeteld begrotingstekort van 1,4 miljard euro, blijkt uit onderzoek van accountantskantoor BDO.
Jeugdzorg en te weinig geld
Naast de opvang van asielzoekers en daklozen, is vooral de jeugdzorg een struikelblok voor gemeenten.
In januari concludeerde een commissie onder leiding van oud-zorgminister Tamara van Ark (VVD) dat gemeenten nu al te weinig geld krijgen om de benodigde hulp te bieden aan gezinnen en kwetsbare kinderen.
Dat wordt vanaf ravijnjaar 2026 alleen maar nijpender. De VNG stelde vrijdag 21 april daarom een ultimatum.
EW’s visie: Dicht het ravijn en herstel de verhoudingen
Door: Maria Bouwman, redacteur Onze overheidHet ravijnjaar 2026 is voor gemeenten geen nieuws. Ze hebben zich voor zover mogelijk erop voorbereid, en sommige kunnen de klap prima opvangen. Zij bezuinigen, verhogen de onroerendezaakbelasting, of teren in op de – soms aanzienlijke – reserves.
Maar niet elke gemeente heeft die reserves, die bovendien niet bedoeld zijn om structurele klappen op te vangen. Zeker in de jeugdzorg, waar gemeenten nu al tekort komen, is radicaal bezuinigen geen optie.
Daarom is het begrijpelijk dat de gemeenten nu dreigen met een rechtszaak tegen de landelijke overheid. Maar het zou voor het vertrouwen van de burger in de overheid wel goed zijn als bestuurders niet elkaar in de haren blijven vliegen.
Hoongelach
De VNG moet daarom naast dit juridische traject ook werken aan goede verhoudingen met het kabinet, hoe moeilijk dat ook is. De landelijke overheid als een ‘alleenheerser’ bestempelen, zoals de wethoudersvereniging in november nog deed, draagt daar niet aan bij.
Dat geldt ook voor de gênante vertoning tijdens het commissiedebat over gemeentefinanciën op woensdag 26 maart.
De lokale bestuurders in het publiek, die na een oproep van de VNG massaal naar het debat waren gekomen, trakteerden Kamerleden die de beurs niet wilden trekken geregeld op hoongelach.
Voorjaarsnota
Andersom zouden kabinet en coalitie er goed aan doen om niet naar de Voorjaarsnota te blijven verwijzen voor het gesprek over geld.
Na hun jarenlange campagne voor het dichten van het dreigende financiële ravijn, verdienen gemeenten en hun inwoners niet nog langer onzekerheid.
Wie zegt wat over de gemeentefinanciën?
Bron: NOS, X, VNG- ‘De VVD is de enige partij in het kabinet die ook in gemeentebesturen zit. Je zou verwachten dat de partij dan ook staat voor zijn lokale bestuurders,’ zegt wethouder Jeroen Verwoort (VVD) uit Velsen, die met vijftig andere VVD-wethouders een brandbrief stuurde naar het bestuur en de Tweede Kamerfractie van de VVD.
- Kamerlid Aukje de Vries (VVD) is juist boos over de maatregelen die gemeenten nemen om het gat te dichten: ‘De VVD wil dat het kabinet zo snel mogelijk komt met plannen om de stijging van de gemeentelijke belastingen te beteugelen, om zo de portemonnee van de hardwerkende Nederlander te beschermen,’ schreefzij op X.
- ‘Het kabinet moet nú naar voren stappen om ons tegemoet te komen, en de uitspraak van de commissie Van Ark van kaft tot kaft volgen. Het is buigen of barsten,’ zegt VNG-voorzitter en burgemeester van Utrecht Sharon Dijksma.
‘Ravijnjaar’ dreigt bij gemeenten: maar staan ze er echt zo slecht voor?