De feiten: Kamer bespreekt Marjolein Faber's asielwetten
De erfenis van oud-asielminister Marjolein Faber (PVV) komt donderdag aan de orde in de Tweede Kamer. Er wacht een fel debat over haar twee asielwetsvoorstellen. Fabers opvolgers demissionair ministers David van Weel (Justitie, VVD) en Mona Keijzer (Volkshuisvesting, BBB) moeten ze verdedigen, wetend dat het een hele klus is om er een meerderheid voor te vinden.
De wet waarvoor Keijzer verantwoordelijk is, omvat ook de invoering van het tweestatusstelsel. Dat maakt onderscheid tussen asielzoekers op basis van de reden van hun aanvraag. Een asielzoeker kan asiel aanvragen uit vrees voor persoonlijke vervolging, bijvoorbeeld wegens geloof of seksualiteit, of omdat hij een oorlog ontvlucht.
In Nederland worden asielzoekers gelijk behandeld, ongeacht om welk van de twee redenen zij asiel aanvragen. Dat moet veranderen, in de hoop dat dan de instroom kan worden beperkt. Nederland is een van de weinige landen in Europa zonder een tweestatusstelsel.
De andere wet, de zogenoemde asielnoodmaatregelenwet, wordt verdedigd door Van Weel. Hij moet moet de vastgelopen asielketen verlichting bieden. De wet bevat acht maatregelen, waaronder het verkorten van de duur van een tijdelijke verblijfsvergunning van vijf naar drie jaar.
Wilders dreigt steun in te trekken bij aanpassing asielwetten
De permanente verblijfsvergunning wordt afgeschaft en het aantal nareizigers beperkt. Alleen eerstegraads familieleden mogen nog naar Nederland komen voor gezinshereniging.
Faber zag de wet als onderdeel van haar plan voor ‘het strengste asielbeleid ooit’. Maar dat beleid kan zij niet meer uitvoeren nadat de PVV het kabinet-Schoof ten val heeft gebracht, uitgerekend omdat de asielmaatregelen niet genoeg zouden vlotten. De overgebleven coalitiepartijen VVD, NSC en BBB is er veel aan gelegen het ongelijk van PVV-leider Geert Wilders te bewijzen met zijn stap om te breken.
Wilders dreigt zijn steun voor de wetten in te trekken zodra die worden aangepast door amendementen in de Tweede Kamer. Zo gaan onder meer BBB, CDA en GroenLinks-PvdA wijzigingsvoorstellen inbrengen.
EW's visie: Strenge asielwetten mogen niet verloren gaan in politiek steekspel
Door: Victor Pak, redacteur PolitiekIn aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen zijn elk debat én elk wetsvoorstel meteen een campagnethema. Dat geldt al helemaal voor de asielnoodmaatregelenwet die voorligt in de Tweede Kamer. Asiel is nog altijd een van de gevoeligste onderwerpen in de politiek, en met verkiezingen voor de deur wil iedereen zijn eigen punt maken.
Dat is vast onderdeel van de politiek, maar mag het zicht niet ontnemen op de bredere context. De twee wetten zouden het asielbeleid van Nederland strenger maken, een breed gedeelde wens in politiek en samenleving. Het beperken van nareizen en het afschaffen van de permanente verblijfsvergunning maken Nederland minder aantrekkelijk voor asielzoekers.
Traag maar strenger: waarom deze wetten tóch steun verdienen
Vandaar dat deze wetten het voordeel van de twijfel verdienen. Zeker na de voorstellen vanuit de Kamer om de invoering gelijk te trekken met het Europese Asiel- en Migratiepact. Dat leidt wel tot tragere invoering, maar helpt de organisaties die de wetten moeten uitvoeren. Zij krijgen meer voorbereidingstijd, en dat is nuttig gezien de complexiteit van de wetsvoorstellen.
Het dreigement van Wilders om tegen te stemmen zodra de wetten worden aangepast, is een zwak excuus. Daarmee wil hij vooral zijn verkiezingscampagne voeden. Terwijl deze twee wetten uiteindelijk het Nederlandse asielbeleid aanscherpen, zelfs als de invoering langzamer gaat dan gehoopt.
Wie zegt wat over de asielwetten?
- In zijn advies over de twee wetten was de Raad van State zeer kritisch. ‘De kans is groot dat de maatregelen juist tot een extra belasting leiden voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en de rechtspraak. Daarbij komt dat Nederland in 2026 het Europese Asiel- en Migratiepact zal moeten uitvoeren. Wanneer de wetsvoorstellen daarop niet goed worden afgestemd, doet dit afbreuk aan de rechtszekerheid en kan dit tot extra problemen leiden in de uitvoering en de rechtspraak.’
- De Nederlandse Orde van Advocaten vindt dat de wet op gespannen voet staat met de uitgangspunten van de rechtstaat. ‘De asielnoodmaatregelenwet heeft vergaande consequenties voor asielzoekers, de asielketen en uiteindelijk de rechtstaat. Het bevat ingrijpende wijzigingen zonder dat er uitvoeringstoetsen zijn gedaan.’
- De met een enorme achterstand kampende Immigratie en Naturalisatiedienst ziet ‘kansen’ in de wet, maar waarschuwt ook: ‘De invoering van nieuwe regels zonder goede voorbereiding zorgt voor nog langere wachttijden en meer druk op opvangplekken en juridische procedures. Daardoor wordt het voor de IND steeds moeilijker om zijn wettelijke taak – juist en tijdig beslissen – uit te voeren.’
Verdere verdieping: Van Weel en Keijzer moeten PVV en CDA pleasen
Van Weel en Keijzer wacht een grote opgave. Wilders heeft daarbij nog altijd een cruciale positie, net als CDA-leider Henri Bontenbal.
Dat komt door het samenspel van de Tweede en Eerste Kamer. De wetten moeten met steun van rechtse partijen worden aangenomen. Wilders is dus nodig voor een meerderheid in de Tweede Kamer. De resterende coalitie telt slechts 51 zetels, de 37 zetels van Wilders zijn cruciaal voor een meerderheid. Zonder zijn steun komt die er in de Tweede Kamer niet.
CDA trekt aan de rem: invoering pas tegelijk met EU-pact
Maar in de Eerste Kamer zijn juist de zes zetels van het CDA van groot belang. Zonder steun van de christen-democraten is in de Senaat geen meerderheid te vinden voor de wetten.
CDA-leider Henri Bontenbal heeft een handvol amendementen klaarliggen. Vorige week kwam minister Van Weel al even langs op Bontenbals werkkamer in de Tweede Kamer.
Keuzemoment wordt splijtzwam tussen PVV en CDA
De belangrijkste wens van het CDA betreft het moment waarop de wetten ingaan. Dat zou volgens het wetsvoorstel zo snel mogelijk zijn, maar daar had de Raad van State kritiek op. Snelle inwerkingtreding zou te veel druk leggen op de uitvoeringsorganisaties. Het CDA wil dat de wetten gelijktijdig van kracht worden met het Europese Asiel- en Migratiepact, dat is juni volgend jaar.
Maar met die wens staat de steun van Wilders weer op de helling. Kortom, asielministers Van Weel en Keijzer moeten laveren om zowel de PVV als het CDA aan boord te houden.