De feiten: Nederland mag mannelijke asielzoekers niet terugsturen naar België
De regering van België is in verlegenheid gebracht door een uitspraak van de Raad van State in Nederland. Dat mag alleenstaande mannelijke asielzoekers niet langer terugsturen naar België wegens mensrechtendingen, oordeelde de raad woensdag 23 juli.
Het gaat om ‘systeemfalen’ van de Belgische autoriteiten bij de opvang en rechtsbescherming voor deze groep.
Vorig jaar vond de hoogste bestuursrechter nog wel dat Nederland een Angolees − die eerst asiel aanvroeg in België en daarna in Nederland − mocht terugsturen naar de zuiderburen.
België schendt opvangregels
Nu komt de Raad van State tot een tegenovergesteld oordeel, omdat België alleenstaande mannelijk asielzoekers geen opvang meer biedt. Dat is strijdig met de Europese regels.
Deze mannen lopen bij terugkeer in België het risico op straat terecht te komen. Zij maken geen aanspraak op de elementaire levensbehoeften van ‘bed, bad en brood’, en dat is volgens de Raad in strijd met de mensenrechten.
Alle landen van de Europese Unie moeten op een gelijkwaardige manier bescherming bieden aan de grondrechten in het EU-Handvest, het VN-Vluchtelingenverdrag en het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens. Pas als blijkt dat in de praktijk toch het risico bestaat dat de grondrechten van asielzoekers worden geschonden, mag een uitzondering worden gemaakt.
Raad geeft Afghaan gelijk
Een man met de Afghaanse nationaliteit spande de zaak bij de Raad van Stete aan. Hij kwam aan in België, maar vroeg later in Nederland een verblijfsvergunning aan. Omdat de zogenoemde Dublin-verordening zegt dat asiel moet worden aangevraagd in het Europese land van aankomst, nam Nederland zijn aanvraag vorig jaar niet in behandeling.
Volgens de Immigratie -en Naturalisatiedienst klopten in 2024 bijna vijfhonderd asielzoekers aan via België. Nederland verzocht het land om de asielprocedure voor die groep op zich te nemen. Maar naar schatting slechts tachtig asielzoekers maakten rechtsomkeert naar België.
België beloofde eerder beterschap
België liet eerder weten te werken aan verbetering van de opvang, maar dat is niet gebeurd. Er is ook geen vooruitzicht op. In Brussel leven steeds meer asielzoekers in tentjes op straat.
België heeft al jaren te weinig opvangplekken. Vrouwen, kinderen en kwetsbare personen krijgen voorrang in de reguliere opvang. Alleenstaande mannen die niet kwetsbaar zijn, krijgen zelden een plek.
Bovendien hebben de alleenstaande mannen geen toegang tot effectieve rechtsbescherming, constateert de Raad van State, omdat de Belgische autoriteiten rechterlijke uitspraken niet naleven en dwangsommen niet betalen.
EW’s visie: Uitspraak Raad van State gaat te ver
Door Carla Joosten, redacteur PolitiekDe uitspraak van de Raad van State gaat erg ver. Dat alleenstaande mannen in België in tentjes op straat leven, is geen reden ze hiernaar toe te lokken. Dat gebeurt nu wel, omdat Nederland de asielzoekers die eerder in België aanklopten van de Raad van State moet opvangen.
In eigen land leven intussen ook daklozen en anderen op straat. Afgaande op het oordeel van de Raad van State zou Nederland ook deze mensen bed, bad en brood moeten bieden.
Nederland biedt asielzoekers ondanks de asiel- en opvangcrisis nog altijd een opvangplek. Dat is in lang niet alle Europese landen het geval. De uitspraak van de Raad van State zet de deur open voor een geheel nieuwe groep asielzoekers, namelijk die al eerder asiel aanvroegen elders in de EU.
Europese samenwerking loopt gevaar
Deze baanbrekende uitspraak komt erop neer dat Nederland het falen in België moet corrigeren. Dat kan vergaande gevolgen hebben. Asielzoekers leven niet alleen in België op straat.
De uitspraak illustreert hoe failliet het Europees asielsysteem is, maar ook dat rechters Europese regels oprekken. De Dublin-afspraken zijn een belangrijk element in het Europees asielbeleid. En die afspraken zijn nooit opgezegd door België, noch door Nederland. Ze gelden en moeten worden gerespecteerd.
Als Nederland België moet gaan dwingen om de mensenrechten te respecteren, functioneert niet alleen het Europese asielsysteem niet meer, maar loopt de hele Europese samenwerking ook gevaar.
Europese asielsysteem is kapot
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State zegt zich te realiseren hoe ernstig de gevolgen van haar uitspraak zijn. Daarmee doelt dit rechtscollege op de precedentwerking. En die is er inderdaad. Wat als er een uittocht van mannelijke asielzoekers van België naar Nederland komt?
Maar de Raad van State schopt de bal terug naar de politiek. ‘Het is aan het bestuur op zowel nationaal als Europees niveau om de goede werking van het Europese Dublin-systeem te verzekeren.’
De noodzaak tot reparatie van het kapotte asielsysteem kan niet duidelijker worden verwoord.
Wie zegt wat over de uitspraak van de Raad van State?
Bron: Het Laatste Nieuws, X, Klassiek Liberaal, David van Weel, N-VA- ‘Ik heb een asielcrisis geërfd, zegt de Belgische asielminister Anneleen van Bossuyt (N-VA). Zij spreekt over een moeilijke zaak voor zowel België als Nederland. Dat Nederland geen asielzoekers meer mag terugsturen naar België onder de Dublin-verordening, is volgens haar ‘een symptoom van een overbelast asielsysteem waarmee heel wat EU-lidstaten worden geconfronteerd’.
- Minister van Asiel en Migratie David van Weel (VVD) op X: ‘Ons opvang- en asielsysteem is al overbelast. Het niet kunnen terugsturen van alleenstaande mannelijke Dublin-claimanten naar België zorgt alleen maar voor meer druk op ons systeem. We zullen alles op alles zetten om de overdrachten naar België zo snel mogelijk te hervatten.’
- ‘De Nederlandse Raad van State volgt hiermee de Belgische Raad van State? Laat dan ook de ministers van Asiel de Belgische minister van Asiel volgen. Stop de opvang van alleenstaande mannelijke asielzoekers!’ aldus Klassiek Liberaal (een conservatieve stroming binnen de VVD) op X.
- ‘Nederlandse politici die asielmigratie willen beperken worden zo haast gedwongen om ook een falend opvangsysteem te creëren. Zorg je voor een werkend systeem, dan moet je mannelijke asielzoekers uit België opvangen … Hoe wereldvreemd wil je het hebben,’ zegt migratiedeskundige Jan van de Beek op X.
- ‘In België hebben al tientallen rechters in die zin geoordeeld, en ook in Nederland hebben een aantal lagere rechters in het verleden al gelijkaardige uitspraken gedaan. Maar dat de Raad van State als hoogste bestuursrechter die rechtspraak nu bevestigt, is wel opmerkelijk,’ zegt de Antwerpse hoogleraar migratierecht Dirk Vanheule tegen Het Laatste Nieuws. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens veroordeelde België ook al eens voor systeemfouten in het opvangbeleid.
- Volgens Vanheule is het nog afwachten wat de gevolgen zullen zijn van de uitspraak. Dergelijke uitspraken zijn volgens hem al eerder gedaan.