In 2022 zijn we in Nederland in diverse crises beland. Philip van Tijn blikt terug en concludeert dat hoogwaardigheidsbekleders hebben verzuimd de problemen op te lossen. Erger nog: ze hebben de crises soms zelfs veroorzaakt.
Het is u niet ontgaan: in 2022 zijn we van de ene Crisis in de andere gerold. De Energiecrisis, de Inflatiecrisis, de Vluchtelingencrisis (ook wel Migrantencrisis of Ter Apelcrisis), de Huizencrisis, de Stikstofcrisis, de Klimaatcrisis, de Toeslagencrisis, de Corona- en Long COVID-crisis, de Woningmarktcrisis, de Koopkrachtcrisis. En niet te vergeten, de allerbelangrijkste: de nog net afgewende Excuuscrisis.
Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Hij schrijft wekelijks een blog over de actualiteit.
Op school leerden we dat 1672 kan worden gekarakteriseerd als het Rampjaar: Engeland, Frankrijk, Münster en Keulen vielen van vier kanten Nederland binnen. Stadhouder Willem III kreeg speciale bevoegdheden en hij wist de vijand terug te drijven, waarna nog een restant Gouden Eeuw (pardon, Grauwe Eeuw tegenwoordig, vanwege ons slechte gedrag) kon aanbreken. Willem III met zijn bovennatuurlijke krachten was dus eigenlijk een Mark Rutte, Sigrid Kaag en Rob Jetten in één.
Want die hebben in 2022 met zijn drieën al die crises afgewend, voorkomen of genezen. Zonder de eerste hadden we geen komma gezet maar een punt, zonder de tweede zouden we geen blanco cheque hebben uitgegeven om ook voor de miljonairs onder ons een energieplafond te regelen, en zonder de derde zouden we niet al op het punt zijn gekomen van inzet tot een aanzet van een opzet van twee kerncentrales.
Of het gerucht klopt dat Willem-Alexander, nazaat van Willem III (tegenwoordig zeg je: diens DNA zit nog in onze huidige koning, zo hebben we geleerd in de Slavernijcrisis), zijn Kersttoespraak had willen afstaan aan dit wakkere drietal, weet ik niet, maar het lijkt me niet uitgesloten.
Lees ook het kerstinterview met premier Mark Rutte: ‘De woede was geen gevaar, wel een signaal’
Groteske inflatie van woorden en begrippen
Wat hierboven staat, is natuurlijk onzin, dus wees niet bang dat uw columnist ook al slachtoffer is geworden van de hedendaagse Inflatiecrisis. Niet de inflatie van de euro, maar de inflatie van woorden en begrippen. Niets kan meer normaal worden gewaardeerd en geëvalueerd, alles moet met hoofdletters en uitroeptekens. Die crises die ik hierboven noemde, zijn in de eerste plaats vervlochten en zij behoren bovendien goeddeels tot de normale problemen waarmee een openbaar bestuur, een regering, een volksvertegenwoordiging te kampen heeft. Al deze hoogwaardigheidsbekleders zijn benoemd of gekozen om zulke problemen op te lossen en niet om ze op te blazen. Helaas hebben die hoogwaardigheidsbekleders dat niet alleen overwegend verzuimd, erger nog, ze hebben sommige crises, zoals de Stikstofcrisis en de Migrantencrisis, zelf veroorzaakt.
Overdrijven zit niet in ons DNA, maar heeft zich sluipend van ons meester gemaakt. Het taalgebruik is er vol van, niet in de laatste plaats het taalgebruik van de jonge generaties, voor wie alles super en vet is. Maar ook oudere generaties laten zich niet onbetuigd. Neem de Toeslagenaffaire. Zonder twijfel, zijn daarbij erge dingen gebeurd, heeft van alles plaatsgevonden wat niet in een beschaafd land hoort te gebeuren, maar hoe wijdverbreid het onrecht was, hoeveel gedupeerden er zijn, is volstrekt duister gebleven, begraven onder een inflatoire woordenbrij.
Ook over de slavernij is niet altijd waarheidsgetrouw geschreven. (Op deze plaats natuurlijk eerst de disclaimer, namelijk dat dit niet betekent dat er niet heel erge dingen zijn gebeurd.) En onze grootste deskundige, prof. Piet Emmer, die al meer dan een halve eeuw geldt als de absolute specialist op het gebied van slavernij en immigratie, werd weggezet als een charlatan, leugenaar en erger. Overdrijving en ontkenning van echte deskundigheid gaan hand in hand.
De fundamentele leugen van advocaat Spong
Zo schrijft de in sommige kringen bekende strafrechtadvocaat mr. Gerard Spong dezer dagen in een opiniestuk in de Volkskrant: ‘Slaven hebben dan ook eeuwenlang hetzelfde deerniswekkende lot ondergaan als Joden in de Tweede Wereldoorlog.’
Nu mogen advocaten de feiten in het belang van hun cliënt zo gunstig mogelijk voorstellen, maar verkrachting van historische feiten is een brug te ver. In WO II zijn zes miljoen joden vermoord; twaalf miljoen hebben het overleefd, maar als het aan de daders van de Holocaust had gelegen en als de oorlog langer had geduurd, waren die aantallen nog hoger geweest. Slaven zijn bij de trans-Atlantische overtocht omgekomen, net als scheepslieden die ze vervoerden trouwens – aldus de feiten die niet meer heilig zijn. Ook hebben slaven bij het uitoefenen van hun slavenarbeid het leven gelaten.
Maar waar het de bedoeling van Hitler en zijn vele mededaders was om zo veel mogelijk joden te vermoorden, was het oogmerk van slavenhandelaren, -vervoerders en -eigenaren juist om zoveel mogelijk slaven in leven te houden. Want slaven waren bezit, dus handel, dus geld waard en dus hadden alle betrokkenen er belang bij om zoveel mogelijk slaven in leven te houden. Onder soms erbarmelijke omstandigheden, zeg ik er als disclaimer weer bij – maar lang niet altijd, voeg ik daaraan toe – maar slaven werden niet getransporteerd naar vernietigingskampen, noch vergast.
En zo deugt in de quasi-geleerde beschouwing van anderhalve pagina van mr. Spong de kernzin van geen kant. De strafrechtadvocaat gierend uit de bocht om coûte que coûte zijn gelijk te halen. En zo eindigt het Jaar van de Overdrijving met een grove leugen. En als die maar vaak genoeg wordt herhaald, wordt deze op den duur geloofd.
Reden, lijkt mij, voor de heer Spong om zijn excuses aan te bieden. En liefst met een punt.