De weg naar nationale excuses voor het slavernijverleden is geplaveid met goede bedoelingen. Maar – helaas voor het kabinet-Rutte – ook met glibberige obstakels. Dat er steeds weer gedoe over is, laat zien dat Nederland hierin wereldwijd een pioniersrol vervult, schrijft Gertjan van Schoonhoven.
Politieke excuses voor mensenrechtenschendingen in het (verre) verleden zijn de afgelopen decennia in de mode geraakt, zeker onder westerse regeringsleiders. EW besteedde herhaaldelijk aandacht aan het onderzoek van de twee Tilburgse wetenschappers die het precies bijhouden. Hun leerzame Political Apologies Database is ‘bij’ tot en met augustus van dit jaar en geeft een totaalstand van 366 excuses, wereldwijd. Dus: 366 officiële verontschuldigingen van politici voor grove historische mensenrechtenschendingen.
Daarbij passen twee kanttekeningen. De eerste is dat beide onderzoekers – Juliette Schaafsma en Marieke Zoodsma – het begrip ‘apologies’ semantisch vrij ruim definiëren. Uitingen van ‘spijt’ en ‘diep berouw’ of ‘schaamte’ en wat dies meer zij, vallen er ook onder. De in de lijst opgenomen ‘sorry’s’ hoeven in strikt juridische zin dus geen excuses te zijn – noch erkenning van verantwoordelijkheid – om toch als zodanig door hen te worden erkend.
Mandje met excuses voor slavernijverleden wereldwijd opvallend leeg
De tweede kanttekening is dat er de afgelopen decennia wereldwijd weliswaar honderden excuses voor historische mensenrechtenschendingen zijn aangeboden, maar dat het mandje met – politieke – excuses voor juist het slavernijverleden bij nadere beschouwing van de databank verrassend leeg blijkt. Slechts een dozijn staan er op de lijst, waarvan niet minder dan drie op het conto van Nederland. Andere pionierslanden zijn het Brazilië van president Lula, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en – verrassend – Benin.
Meer over de ‘sorry-cultuur’: Ruttes excuses voor ‘Indië’ passen in wereldwijde trend
U zult nu misschien zeggen: ‘Huh? Maar Nederland moet toch nog excuses aanbieden voor het slavernijverleden? Daar is Rutte toch juist zo lekker mee bezig?’ Klopt. In letterlijke, juridische zin wel ja. Maar binnen de ruime definitie van de Tilburgse wetenschappers tellen ook de uitingen van ‘diepe spijt’ dan wel ‘wroeging’ die in het verleden zijn geuit als apology. Om precies te zijn, door toen nog kroonprins Willem-Alexander in Ghana en bij andere gelegenheden door de toenmalige ministers Lodewijk Asscher en Roger van Boxtel.
Het sorry van het vierde kabinet-Rutte moet het sorry der sorry’s worden.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout