Ras blijft een rol spelen in voetbal. Zwarte spelers worden soms gediscrimineerd. Intussen noemen sommige progressieven Rasta Ruud een racist, schrijft Gerry van der List.
Heel wat Nederlanders zaten zich vrijdag 21 juni opgewonden voor de televisie af te vragen wanneer het nu eens zou gebeuren. Op welk moment zou Memphis Depay in de wedstrijd van Oranje tegen Frankrijk eindelijk worden vervangen door Wout Weghorst? Interessant is de vraag naar de achtergrond van het massale verlangen naar deze wissel.
Kwam het doordat Depay praktisch geen bal goed raakt tijdens het EK voetbal in Duitsland en Weghorst bij zijn invalbeurt tegen Polen meteen het winnende doelpunt scoorde?
Of vinden veel Nederlanders de aanvaller van Atletico Madrid maar een irritante uitslover die zich te veel bezighoudt met bijzaken en zich ook nog eens trots toont op zijn vriendschap met de crimineel Quincy Promes? Of speelt de huidskleur van Depay wellicht een rol?
Racistische kritiek op Engelse spelers
Het lijkt er inderdaad op dat zwarte spelers het in de publieke opinie zwaarder te verduren hebben dan blanke collega’s.
Een duidelijk voorbeeld bood de EK-finale drie jaar geleden. Engeland verloor toen tegen Italië doordat drie donkere jongens tijdens de beslissende penaltyreeks faalden. De woedende reacties van hun landgenoten hadden zeker af en toe een racistische ondertoon. Of zelfs boventoon.
In Nederland is ook wel opgemerkt dat zijn falen in Oranje vanaf de penaltystip Clarence Seedorf tot op de dag van vandaag wordt nagedragen, terwijl Frank de Boer veel minder het verwijt heeft gekregen dat hij in 2000 de Nederlandse kans op een Europese titel verspeelde door in de wedstrijd tegen de Italianen liefst twee strafschoppen te missen.
Maar dat heeft vermoedelijk ook te maken met het feit dat De Boer een nuchtere West-Fries vol zelfkritiek is, terwijl Seedorf overkomt als een zelfvoldane praatjesmaker.
Akwasi prijst kleurrijk Oranje
De raciale kwestie duikt steeds weer op in het voetbal.
In Duitsland ontstond in juni grote opwinding toen uit een enquête bleek dat één op de vijf Duitsers liever minder spelers van kleur in die Mannschaft ziet. Verder bleek 17 procent van de bevolking problemen te hebben met het aanvoerderschap van Ilkay Gündoğan, die, zoals de naam al doet vermoeden, een Turkse achtergrond heeft.
Een voormalige collega met dezelfde wortels, Mesut Özil, gaf – overigens op een moment dat hij al een tijdje over zijn sportieve hoogtepunt heen was – in 2018 aan als international te stoppen omdat hij zich door de Duitse voetbalbond en de samenleving racistisch behandeld voelde.
Daartegenover staan lofzangen van progressieve zijde op multiculturele landenteams. Van Akwasi bijvoorbeeld. De rapper, die nationale bekendheid kreeg door zijn uitgesproken voornemen Zwarte Pieten hoogstpersoonlijk op hun gezicht te trappen en onlangs met Depay een liedje vol rare rijmpjes heeft uitgebracht, prees in een interview in het AD donkere spelers van het Nederlands elftal voor hun bijdrage aan verbinding, ‘aan het dichten van kloven in de maatschappij’.
Gullit fungeerde als rolmodel
Ook over het multiculturele karakter van het Franse elftal dat in 1998 de wereldtitel behaalde, werd – in sommige kringen – waarderend gesproken.
Onze kracht, zei het boegbeeld van Algerijnse komaf Zinedine Zidane, lag in de mix van ‘black, blanc, beur’, zwart, wit en Arabisch. Helaas vochten de heren elkaar jaren later de tent uit en sloot Zidane zijn interlandloopbaan in 2006 zelf af met een rode kaart na het uitdelen van een ferme kopstoot.
Feit is dat zwarte spelers kunnen fungeren als rolmodel. In 1990 al publiceerden Martin van Amerongen en Gerlof Leistra het boek Gullit, waarin de gerenommeerde journalisten aannemelijk maakten dat de tweevoudig wereldvoetballer van het jaar een waardevolle bijdrage had geleverd aan de emancipatie van Surinamers.
Il tulipano nero werd hij liefkozend genoemd tijdens zijn glansrijke jaren bij AC Milan, de zwarte tulp. Zijn populariteit dankte Ruud Gullit mede aan zijn leuke uitstraling, hartelijke lach en vlotte babbel. Hij maakte een betere indruk dan Steven Bergwijn of Brian Brobbey, om maar enige norse donkere spelers van de nieuwe lichting te noemen.
Onbegrijpelijke ophef over Rasta Ruud
Gullit beschikt ook over gezond verstand en relativeringsvermogen. Bij het lopende EK ontstond een relletje over een Brabantse Oranje-fan die zich al sinds 1988 uitdost als de aanvoerder van het Nederlands elftal dat in dat prachtige voetbaljaar Europees kampioen werd.
Maar nu is ‘Rasta Ruud’ als racist ontmaskerd. In het bijzonder zijn blackface zou ongepast zijn. Zwarte activisten, zoals de oud-politicus Sylvana Simons, deden het voorkomen alsof de Ku Klux Klan een Nederlander had ingelijfd.
De echte Ruud Gullit gaf ook commentaar. Hij begreep de ophef niet, zo liet hij weten, en voelde zich alleen maar vereerd door het huldebetoon van zijn fan uit Breda. Dat is nog eens een volwassen, verbindende reactie die kloven in de maatschappij dicht.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
