Afgelopen nacht was werd de Kristallnacht herdacht. Toch dreigt antisemitisme het nieuwe normaal te worden, schrijft Afshin Ellian.
Joden werden in Amsterdam aangevallen door jihad-aanhangers. Onder het mom van ‘Free Palestine’ werden Israëliërs in Amsterdam mishandeld. Waar ligt Palestina? Waar begint en eindigt Palestina? Kennelijk ligt het ook in Amsterdam. Jarenlang werden politiek en media gewaarschuwd voor toenemend antisemitisme, voornamelijk van islamitische immigranten. Politieke partijen moeten zich schamen, zich verantwoordelijk voelen voor het negeren van Jodenhaat. Nederland was en is vol van wegkijkers. En zie nu de vruchten daarvan, 86 jaar na de Kristallnacht, het begin van de massale Jodenvervolging in Europa.
De herdenking van de Kristallnacht voelde dit jaar anders aan. De Portugese Synagoge leek nog kouder dan in voorgaande jaren. Toevallig speelde Ajax die avond tegen een Israëlische club (Maccabi Tel Aviv), maar ook los van die voetbalwedstrijd was strenge beveiliging nodig. De synagoge werd van alle kanten bewaakt door tientallen militairen (Koninklijke Marechaussee), politie en andere instanties. Dit gebeurt in 2024 bij de Kristallnacht-herdenking in Amersterdam. Laat het even tot u doordringen.
We moeten ons afvragen waarom deze omvangrijke beveiliging nodig is. Wat is er veranderd in onze samenleving dat Joden en Joodse bijeenkomsten niet langer veilig zijn? Alle Joodse instellingen en bijeenkomsten moeten al jaren streng worden beveiligd tegen jihadistische aanvallen. In Frankrijk zijn al Joden om het leven gekomen door terroristische aanvallen.
Dodenherdenking was nooit problematisch
In Nederland wonen tussen de 30.000 tot 40.000 Joden. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog groeide langzaam het besef dat antisemitisme een hardnekkig kwaad is. Decennialang hadden Joden in Nederland geen last van antisemitisme. De Dodenherdenking was niet problematisch. Toen ik nog student was gingen we op 4 mei, zonder gemopper naar de aula of elders om aan de herdenking deel te nemen. We discussieerden niet over het nut of de noodzaak ervan.
Ook kwam het nooit in mijn hoofd op om tegen anderen te zeggen dat Nederland ook mijn doden moet herdenken. Zo ben ik geïntegreerd in de Nederlandse samenleving. Joodse instellingen werden in de jaren negentig niet beveiligd. En Joden, ook die met keppeltje, waren in de publieke ruimte niet in gevaar. Antisemitisme vonden wij niet normaal.
Elk land kent eigen triomfantelijke en tragische gebeurtenissen. Deze vormen de morele elementen waarop een samenleving haar lotsverbondenheid bouwt. De Jodenvervolging in Europa en in het bijzonder in Nederland is onmiskenbaar zo’n tragische gebeurtenis. Het was een misdaad met diverse dimensies. Zo was en is er de vraag waarom zo veel mensen in het antisemitisme geloofden. Of de vraag waarom de Nederlandse instanties en nogal wat mensen meewerkten met de Duitse bezetters.
De woorden van koning Willem-Alexander bij de Dodenherdenking van 2020 geven een indringend beeld van wat antisemitisme met een land doet:
Dwars door deze stad. Dwars door dit land. Voor de ogen van landgenoten. Het leek zo geleidelijk te gaan. Elke keer een stapje verder.
Niet meer naar het zwembad mogen.
Niet meer mogen meespelen in een orkest.
Niet meer mogen fietsen.
Niet meer mogen studeren.
Op straat worden gezet.
Worden opgepakt en weggevoerd.
Sobibor begon in het Vondelpark. Met een bordje ‘Voor Joden verboden’. Zeker: er waren veel mensen die zich verzetten. Mannen en vrouwen die in actie kwamen, die tegen de stroom in burgermoed toonden en hun eigen veiligheid op het spel zetten voor anderen.
Immigratie uit islamitische landen leidt ook tot Jodenhaat
Nederland is verander door massa-immigratie. Er wonen nu bijna 1 miljoen moslims. Met die immigratie komen ook conflicten en kwalijke aspecten van andere culturen Nederland binnen. Natuurlijk zijn niet 1 miljoen moslims antisemiet en brengen niet alle immigranten onwenselijke elementen binnen. Toch zien we dat met de toegenomen immigratie uit de islamitische landen ook de Jodenhaat wijdverbreid de kop opsteekt. Onwenselijk voor de integratie en maatschappelijke saamhorigheid. Wanneer de fundamenten van de bestaande collectieve moraal verdwijnen, rijst de vraag waarop de gezamenlijk saamhorigheid dan moet worden gebaseerd. Eigenbelang?
Antisemitisme moet niet worden verward met kritiek op het joodse geloof. Antisemitisme is Jodenhaat waarbij de Joden gelden als manifestatie van kwade krachten. Dat begint in Europa weer normaal te worden. Maar antisemitisme mag nooit normaal worden. Dat was de belofte van Europa na de Holocaust. Nu dreigt heel Nederland verboden gebied te worden voor Joden.
Overdrijf ik? Geenszins. Al lang kunnen Joden niet meer zonder vrees met een keppeltje in de steden verschijnen. Op scholen worden Joodse kinderen gepest omdat ze Jood zijn. Volgens minister van Justitie en Veiligheid David van Weel (VVD) werden vorig jaar ruim vijfhonderd meldingen van antisemitisme gedaan bij de politie. Dan hebben we het nog niet gehad over het Openbaar Ministerie en andere instanties.
Joden zijn niet veilig in Nederland. Dat moet ons allen raken. Tegen antisemieten past alleen intolerantie. Maar antisemitisme dreigt in Nederland – en elders – het nieuwe normaal te worden. Nederland wordt daarmee ernstig aangetast in zijn naoorlogse morele fundamenten. We moeten niet langer Jodenhaat accepteren.