Radicaal-rechtse populisten zijn helemaal niet conservatief, maar revolutionair. Een partij als de PVV is uit op het veranderen van de manier van leven in ons vrije liberale Westen. Dat doen ze stap voor stap. En het is ze aan het lukken, schrijft Mark Thiessen.
Er zit een duidelijk patroon in hoe journalisten en politieke duiders het rechts-populistische kabinet-Schoof beoordelen. De meeste aandacht gaat naar Geert Wilders en zijn PVV-lakeien. Hun wordt verweten amateuristisch en niet diplomatiek genoeg te zijn, het politieke handwerk niet te beheersen en beloftes niet waar te maken. Waarbij wordt verondersteld dat hun kiezers dat niet zouden waarderen.
Onze duiders en analytici gedragen zich als voetbalcommentatoren bij een cricketwedstrijd. Ze zien dat er een bal is en dat er gras is, dus het zal wel voetbal zijn. Het ontgaat ze dat er een ander spel op de mat wordt gelegd, met andere regels dan ze gewend zijn. Ze blijven ‘buitenspel’ roepen, terwijl de ene wicket na de andere wordt geslagen.
Het is tijd dat we Wilders en zijn kabinet anders gaan beoordelen. Wilders is geen normale politicus. Hij is een radicaal-rechtse populist met autocratische neigingen. Kiezers beoordelen hem dus ook anders. Ze verwachten andere zaken van hem. Voor populisten gelden andere regels en wetten. Ze hebben andere doelen. Zie je dat over het hoofd, dan ga je ze nooit begrijpen.
Misvattingen over populisten als Wilders
Het is gemakkelijk om de heersende misvattingen over populisten te ontkrachten. In landen als de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Hongarije en Polen zien we al wat er gebeurt wanneer zij in de regering belanden.
De eerste misvatting is dat types als Wilders normaal gedrag gaan vertonen als je ze toelaat tot de macht. Dat idee is niet meer vol te houden. Overal waar populisten aan de macht komen, zien we dat zij het systeem veranderen – en niet andersom.
De volgende misvatting: Wilders en de zijnen zouden amateurs zijn. Als je degene die het langst in Den Haag zit en het politieke spel het beste kent amateurisme verwijt, is het dan niet logischer dat je zelf wat zaken over het hoofd ziet? Zou het ‘amateurisme’ Wilders en zijn kiezers niet zoveel uitmaken, of zelfs een doel dienen?
Dat ze het politieke handwerk niet beheersen en niet diplomatiek zijn, maakt eveneens niet uit. Dat weten hun kiezers: het is juist waarom ze op hen stemmen. Hetzelfde geldt voor de chaos die ze creëren.
Het idee dat ze hun beloften niet nakomen, komt voort uit de misvatting dat kiezers verwachten dat populisten concrete beleidsresultaten leveren. Donald Trump deed in 2016 twee beloftes: een grensmuur en het afschaffen van Obamacare op dag één van zijn Amerikaanse presidentschap. Beide beloftes loste hij niet in. Toch werd hij opnieuw gekozen tot president.
De ware belofte van radicaal-rechtse populisten is om de boel op te schudden, te vechten voor hun kiezers, hun vijanden te vertrappen en hun kiezers eigenwaarde terug te geven. Ze kunnen dat allemaal leveren zonder ook maar één beleidsvoorstel te verwezenlijken.
De trumpiaanse Republikeinse Partij is niet conservatief
Wat is dan het wezen van deze politici en partijen? Historicus Yuval Noah Harari noemde laatst de trumpiaanse Republikeinse Partij geen conservatieve, maar een revolutionaire partij. Conservatieve partijen willen verandering vertragen en de bestaande orde beschermen. Revolutionaire partijen willen juist dansen op de puinhopen van de bestaande orde. In ons geval: de bestaande liberaal-democratische orde. Of zoals Harari het samenvat: ‘Let’s destroy the old world and create a new world in its place.’
Dat is hoe we deze partijen – ook de PVV – moeten beoordelen. Het zijn revolutionaire partijen, die uit zijn op het veranderen van de manier van leven in ons vrije liberale Westen. Dat doen ze stap voor stap, beetje bij beetje. En het is ze aan het lukken.
Ik kreeg recent een ‘oud Turks gezegde’ toegestuurd: ‘Wanneer een clown in het paleis gaat wonen, dan wordt hij niet ineens een sultan. Dan maakt hij van het paleis een circus.’
Journalisten en duiders, stop met beoordelen van populisme als business as usual. Leg bloot hoe Wilders en de zijnen – net als Trump en de Hongaarse premier Viktor Orbán – van ons democratische paleis beetje bij beetje een circus maken.
Het kan best dat kiezers dat alsnog graag willen. Maar dan hebben ze in elk geval gezien wat er op het spel staat.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
