Partijen als de PVV schermden altijd met nationale soevereiniteit. Maar nu vormt hun idool Donald Trump een bedreiging voor diezelfde soevereiniteit. Kiezers zien dat, schrijft politiek columnist Mark Thiessen.
We stonden net op het punt de eindoverwinning voor radicaal-rechts uit te roepen. Na de verkiezingsoverwinning van Donald Trump werden Europese radicaal-rechtse politici gesterkt door het machtsvertoon en de veranderdrift van de Amerikaanse president.
Maar inmiddels zien we in Europa de andere kant van die medaille.
Vrijwel iedereen heeft door dat Trump een bedreiging voor ons is. Daarmee begint de Amerikaanse president een probleem te worden voor zijn Europese vriendjes – van Geert Wilders (PVV) tot Alice Weidel (AfD).
Canada keert zich tegen populisme
Voor Canada zien we al wat dat betekent. Trump probeert het land economisch pijn te doen en beschouwt het als een Amerikaanse staat. Daarmee ligt geweld op de loer. De Canadezen zijn bang en willen zich weren tegen het gevaar. En dan veranderen peilingen ineens heel snel.
In Canada strijden traditioneel twee grote partijen om de macht. De Conservative Party staat qua stijl en inhoud dicht bij de Amerikaanse Republikeinen, de Liberal Party is er het tegenbeeld van.
Dit jaar zijn er verkiezingen in Canada, en lange tijd leken die een gelopen race. Voordat Trump aantrad als president, had de Conservative Party in de peilingen een voorsprong van 25 procent. Zo goed als onoverbrugbaar.
In een paar weken heeft de Liberal Party haar achterstand ingehaald. Canadese kiezers trekken massaal van de pro-Trump-partij naar de anti-Trump-partij.
Trumps populisme is gevaar voor Europa
Ook in Europa voelen mensen gevaar. Voor het eerst hoor ik mensen praten over de mogelijkheid van oorlog. Ze weten wie dit gevaar veroorzaakt: de Amerikaanse president, waar de leiders van radicaal-rechtse partijen tegenaan schurken.
Trump, vicepresident JD Vance en hun medestander Elon Musk – de idolen van Wilders en consorten – hebben Europa tot doelwit gemaakt. Ze respecteren de soevereiniteit van Europese landen niet. Ze zetten ons te kakken bij elke kans die ze krijgen.
Al jaren schrijf ik over het gevaar van radicaal-rechts populisme en hoe moeilijk het te verslaan is. Kiezers van bijvoorbeeld de PVV knappen niet snel af op wat die partij in eigen land doet.
Die kiezers kunnen wel afknappen op wat er in andere landen gebeurt
Maar ik zag iets over het hoofd: die kiezers kunnen wel afknappen op wat er in andere landen gebeurt. Wanneer Trump een gevaar voor Europa vormt, zullen de kiezers zijn Europese vriendjes daarvoor straffen.
Voor het eerst in lange tijd hebben traditionele partijen een stok om de populisten mee te kunnen slaan. En het interessante is dat Nederlandse radicaal-rechtse populisten dat nog niet doorhebben.
Motie-Eerdmans: populisme als toonbeeld van zwakte
Zo is er de motie-Eerdmans, waar een Kamermeerderheid zich dinsdag 11 maart achter schaarde.
De motie bepleit een Nederlandse opt-out op het bewapeningsplan van de Europese Commissie. Volgens indiener Joost Eerdmans (JA21) omdat defensie een nationale bevoegdheid moet blijven en het plan deels kan worden gefinancierd met gezamenlijke Europese schulduitgifte.
De motie kreeg steun van onder meer FVD, PVV, NSC en BBB. Dit zijn de partijen die al jaren hun mond vol hebben over hoe Brusselse bureaucraten de soevereiniteit van ons land zouden bedreigen.
Nu geven ze luid applaudisserend onze soevereiniteit weg aan Trump. Aan Musk. Aan Vance. En uiteindelijk aan Vladimir Poetin.
Ze doen zich stoer voor, maar zijn het toonbeeld van zwakte
Nu het niet gaat over imams of minderjarige jongetjes uit achterstandswijken, maar onze veiligheid werkelijk op het spel staat, leveren ze niet. Ze doen zich stoer voor, maar zijn het toonbeeld van zwakte.
Zij zeggen: we willen dat Europa zichzelf kan verdedigen, maar niet als dat betekent dat Griekenland een lagere rente krijgt.
Zij bevinden zich mentaal nog in de eurocrisis van veertien jaar geleden. Onze radicaal-rechtse populisten zijn niet veranderd, maar de wereld wel.
Kiezers zullen het populisme afstraffen
Kiezers veranderen ook. En nu zijn het de volksmenners zelf, die dat nog niet in de gaten hebben.
Het volk voelt gevaar uit de hoek waar de populisten hun liefde aan betonen. Het zoekt bescherming in de hoek waar de populisten nog steeds tegenaan schoppen. En het zal Trump zien als het gevaar, en onze Europese vrienden als de enigen die ons veiligheid kunnen bieden.
Misschien is het wensdenken, maar ineens zie ik een weg uit het populistische moeras. Die weg gaat over veiligheid en soevereiniteit en over onszelf beschermen tegen gevaren als Trump, waar de populisten tegenaan schurken.
Wat in Canada gebeurde, kan hier ook gebeuren. Tot die tijd zitten we helaas met de motie-Eerdmans. Met een groot blok populisten in onze Tweede Kamer. En met een onveilig Nederland.