D66 wankelt in het tijdperk van Geert Wilders. Waar Alexander Pechtold en Sigrid Kaag de confrontatie zochten, blijft Rob Jetten hangen in stilstand, schrijft Victor Pak.
Dit Haagse klimaat zou eigenlijk de perfecte voedingsbodem moeten zijn voor een partij als D66. Populisten aan de knoppen kondigen bloeiperiodes voor progressieven aan. Maar voor Jetten betekent de PVV als grootste partij een worsteling, met stilstand in de peilingen tot gevolg.
Pechtold en Kaag maakten van tegenstand een podium.
Dit artikel komt uit de nieuwsbrief EW Politiek, waarin Victor Pak elke week exclusief voor ontvangers zijn visie op Den Haag deelt. Inschrijven? Dat kan hier.
Jetten blijft zoeken naar zijn moment
Het contrast met zijn voorgangers kan haast niet groter zijn. Pechtold wist dankzij Wilders zijn partij weer op de kaart te zetten, na een afstraffing in 2006 die tot slechts drie zetels leidde. Na Pechtold belandde Kaag als buitenstaander en antipopulist zelfs bijna in het Torentje.
Daar heeft Jetten geen uitzicht op. De partij boekte een mager procentpunt groei in de peilingen. Ter vergelijking: het CDA groeide in dezelfde periode met bijna 8 procentpunt. Zelfs coalitiepartij VVD groeide, met 2 procentpunt, meer dan D66.
Rob Jetten is onzichtbaar
In de Kamer is Jetten weinig zichtbaar. Tweede man Jan Paternotte is zowel in de Kamer actiever, als daarbuiten in talloze talkshowoptredens. Andere lichtpuntjes zijn betrouwbare krachten Hans Vijlbrief en Hanneke van der Werf, voor de rest houdt het niet over bij D66.
De worsteling van de sociaal-liberalen schemert ook door in de koers van de partij. Eerst wilde ze met een open blik kijken waar het kabinet-Schoof mee kwam en onderhandelde ze zelfs mee over bezuinigingen op het onderwijs, maar die open houding heeft de partij laten varen.
Het tekent vooral verzet aan, net als Pechtold deed toen de PVV het kabinet Rutte-I (2010-2012) gedoogde.
Pechtold zocht de PVV-stemmer op – wat doet Jetten?
D66 dreigt te vervallen
Maar Pechtold deed ook iets anders. Hij schreef het boekje Henk, Ingrid en Alexander waarin hij in gesprek met PVV-stemmers ging. Zo is er een fascinerend gespreksverslagje met de toen nog 22-jarige Derk Boswijk, die graag aan Pechtold uitlegde waarom hij in 2010 op de PVV stemde, terwijl hij CDA-lid was.
Boswijk, inmiddels CDA-Kamerlid, spreekt zijn frustratie uit over een gebrek aan integratie van Nederlanders met een migratieachtergrond en het dedain waarmee over PVV-kiezers wordt gesproken.
Met het boek kon Pechtold in elk geval laten zien dat hij het gesprek met PVV-kiezers aanging. Onder zijn leiding klom D66 uit een diep dal, van 3 zetels in 2006 naar 19 zetels in 2017, toen Pechtold voor het laatst lijsttrekker was.
D66 dreigt te vervallen tot een permanente getuigenispartij
D66 balanceert tussen macht en idealisme
Een boekje schrijven zal Jetten er niet bovenop helpen. Bovendien is de PVV nu veel groter dan in 2012. Maar iets van de nieuwsgierige houding van Pechtold overnemen zou geen kwaad kunnen.
Veel andere opties heeft hij ook niet. Het voordeel dat Sigrid Kaag had, die als buitenstaander de politiek inkwam, zal de ervaren politicus Jetten sowieso nooit hebben.
Maar gezien het gebrek aan kritiek binnen de partij, kan het ook zo maar zijn dat Jetten niet zoveel verandert. Daarmee accepteert D66 dat het met zo’n tien Kamerzetels een omvangrijke getuigenispartij is.
Maar dan moet het wel de wille zur macht loslaten die de partij ook onmiskenbaar heeft. Zie daar de worsteling van de sociaalliberalen.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
