De Haagse apotheker Paul Lebbink wil het medicijn Orkambi tegen taaislijmziekte namaken. Dat lijkt een heldendaad, maar is een schending van het octrooi van de bedenker.
Robin Hood leeft. Hij draagt een witte labjas en verstrekt medicijnen in de Haagse wijk Transvaal. Deze apotheker, Paul Lebbink, zegt dat hij het medicijn Orkambi in eigen huis wil gaan produceren.
Hij doet dat omdat het originele medicijn, van de Amerikaanse producent Vertex Pharmaceuticals, onwaarschijnlijk duur is. Vertex vroeg naar verluidt circa 170.000 euro per patiënt. Edith Schippers (VVD), de vorige minister van Volksgezondheid, sloot vlak voor het einde van haar ambtstermijn een deal met Vertex, zodat het middel toch kan worden opgenomen in het basispakket. Tegen welke prijs is niet bekend, maar het zal nog altijd heel hoog zijn.
Negen van de tien medicijnen halen de markt niet
Het zou inderdaad mooi zijn als de prijs voor dergelijke medicijnen veel lager kan zijn, maar er zijn redenen waarom ze zo duur zijn. Farmaceutische bedrijven en hun aandeelhouders investeren in uiterst onzekere trajecten. Negen van de tien medicijnen halen de markt niet: onderzoek, ontwikkeling, tests onder proefpersonen en toelatingstrajecten tot de markt vergen jaren en miljarden.
En de tijd die een farmaceut heeft om dat bedrag terug te verdienen, blijkt vaak korter dan ingeschat, bijvoorbeeld omdat er alweer een nieuw, beter medicijn op de markt verschijnt. Zeker als de patiëntengroep heel klein is, zoals bij taaislijmziekte (in Nederland circa 750 patiënten), zijn de mogelijkheden om al die kosten terug te verdienen, beperkt.
Het bedenken en testen, dát maakt Orkambi zo duur
Lebbink zegt dat hij de pillen voor 20 euro per stuk kan maken, in plaats van voor 100 euro: een vijfde van de prijs! Nogal wiedes, het máken van die pillen is niet zo kostbaar. Het bedenken en testen, dát maakt Orkambi zo duur. En die kosten hoeft de apotheker niet door te berekenen. Lebbink begeeft zich ook juridisch op glad ijs. Vertex Pharmaceuticals heeft het octrooi op Orkambi. Het middel namaken zonder toestemming, is simpelweg verboden.
Lebbink voelt zich gesteund door de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. Die adviseerde twee weken geleden minister Bruno Bruins (VVD) van Volksgezondheid om de farmaceutische industrie harder aan te pakken en octrooien in het belang van de patiënt zo nodig terzijde te schuiven.
Ook dat klinkt edelmoedig, maar kan zijn doel wel eens voorbijschieten. Want welke farmaceut gaat nog miljarden en jaren investeren in een medicijn in de wetenschap dat het uiteindelijke product met goedkeuring van de overheid onder zijn neus vandaan kan worden weggegrist?