Kent u die film? Met die zorgzame, theatrale, sexy, emotionele man en die rationele, dominante, sterke, intelligente vrouw? Nee? Ik ook niet, schrijft Maartje Pott in haar opiniebijdrage. De beeldvorming over vrouwen en mannen in de media beïnvloedt de manier waarop vrouwen en mannen worden gezien en de manier waarop zij zichzelf zien. Het is tijd dat daarin verandering komt.
Ter gelegenheid van Wereldmeisjesdag, vrijdag 11 oktober, kaart Plan International Nederland aan welke omstandigheden en percepties er nog steeds zijn die vrouwen en meisjes belemmeren. Om dat duidelijk te maken, neemt een aantal jonge vrouwen deze week de plaats in van CEO’s, politici, beleidsmakers en andere leidinggevenden tijdens zogenoemde “Girl Take-overs”. Zo vragen zij aandacht voor de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen die er ook in Nederland nog altijd is. Ik nam vandaag het werk van Vincent Andriessen over, chef digitaal bij Elsevier Weekblad. Daarover gaat dit opiniestuk.
Deze bijdrage is ingezonden door Maartje Pott, student MSc Conflict, Power and Politics en jongeren-lobbyist bij de Girls Rights Watch van Plan International Nederland.
Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van Elsevier Weekblad.
Is ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in Nederland en in de media dan een issue? Jazeker! Het rapport Taking the Lead van Plan International Nederland toont aan dat het jonge Nederlandse vrouwen niet ontbreekt aan ambitie om zich te ontwikkelen tot een leider. En dat is een mijlpaal. Toch geeft 73 procent van deze vrouwen van vijftien tot 25 jaar aan dat zij verwachten dat zij harder moeten werken om te worden gerespecteerd dan mannen in eenzelfde leiderschapsrol. De tendens is dat vrouwen verwachten dat zij anders zullen worden behandeld dan mannen. Die ongelijke omstandigheden en die beeldvorming van en over vrouwen vraagt nog steeds aandacht.
Heersende normen
De conclusie van dit onderzoek hangt sterk samen met één element: de heersende normen. Die beïnvloeden de beeldvorming over vrouwen, maar ook de beeldvorming over de ideale machtsverhouding tussen mannen en vrouwen. Normen tonen de gewenste machtspositie, het gewenste gedrag en het gewenste uiterlijk van meisjes en vrouwen en van jongens en mannen. Ze duwen beide seksen in een eigen rol. Zo hebben wereldwijd nog steeds zeer veel vrouwen minder macht in het huishouden dan mannen, terwijl de vrouw dat zelf niet zo wil.
Het zijn de normen die deze dynamiek van generatie op generatie in stand houden, en het zijn de normen die keer op keer deze scheve machtsverhouding creëren. Is die dynamiek per definitie verkeerd? Het heeft toch altijd gewerkt? Nee, een scheve machtsverhouding leidt vaak tot machtsmisbruik, waarvan vrouwen de dupe worden. Heersende normen leiden jammer genoeg nog te vaak tot ongelijke verwachtingen en kansen en een ongelijke start voor vrouwen ten opzichte van mannen. Niet omdat vrouwen niet over de benodigde vaardigheden beschikken of omdat zij niet goed presteren, maar puur en alleen omdat zij vrouw zijn.
De media hebben grote invloed op de beeldvorming
Wij kunnen hier iets aan veranderen, voor degenen die zelf geen stem hebben en voor toekomstige generaties. Daarin is een belangrijke rol weggelegd voor de media. Media introduceren normen, bevestigen normen of kritiseren normen. Zo hebben zij een grote invloed op de beeldvorming en op de percepties die onjuiste en oppervlakkige stereotypering of ongelijkheid impliceren.
Uit onderzoek van netwerkorganisatie Women Inc. blijkt dat 88 procent van de experts die worden opgevoerd in traditionele Nederlandse media (kranten, televisie en radio) man is. Ook is 80,5 procent van de mensen die in Nederlandse nieuwsmedia in beeld worden gebracht man, wat boven het Europese en wereldwijde gemiddelde ligt. Daarnaast spelen in films mannen nog steeds veel vaker dan vrouwen advocaten, rechters, academici en dokters. In het rapport Beperkt Zicht van Women Inc. staat dan ook: ‘Langdurige blootstelling aan stereotyperingen in de media zorgt ervoor dat deze stereotyperingen diep geworteld raken in de cognitieve structuur van de hersenen als associaties en concepten.’ Dit kan anders, toch?
Normen zijn te doorbreken
Vandaag heb ik met de redactie van Elsevier Weekblad gesproken over foutieve of beperkte percepties over vrouwen in de media. Toon de vastgeroeste misvattingen die ongelijkheid tussen vrouwen en mannen in stand houden. Waar gaat het mis? Welke normen scheppen deze overtuigingen? Zijn die te doorbreken?
Natuurlijk! Introduceer en promoot bijvoorbeeld normen met betrekking tot leiderschap van zowel vrouwen als mannen. Dit kan de scheve beeldvorming transformeren. Toon, naast een diversiteit aan mannen, ook allerlei vrouwen, van verschillende komaf, overtuigingen, soorten en maten. Demonstreer hun veelzijdigheid, laat ze aan het woord of ga met ze in gesprek. Het zal de heersende ideeën over vrouwen hervormen en realistischer maken. Het zal het beeld van zowel vrouwen als mannen in leiderschapsrollen normaliseren, waardoor vrouwen er niet meer bang voor hoeven te zijn dat ze anders worden behandeld dan mannen.
De media hebben het platform om vrouwen een podium te geven. Ze hoeven geen eenduidig verhaal te brengen. Diverse verhalen leiden tot een rijk aanbod aan percepties. Door inzicht te bieden, kunnen we opvattingen die minderwaardigheid en ongelijkheid impliceren aanwijzen en ombuigen. Wanneer je het privilege hebt jezelf uit te kunnen spreken, moet je je stem gebruiken. Samen zijn we al heel ver gekomen. Zo hebben we bereikt dat meisjes de ambitie hebben een leider te zijn. Nu de randvoorwaarden nog. Girls get equal!