Tijd voor een economisch herstelplan waarin de bescherming van de jonge generatie hoog op de agenda staat, schrijven Teun Toonen, Julian Postulart en Hebe Willems, drie studenten politicologie van begin twintig. Ze reageren op de oproep van premier Mark Rutte aan jongeren om mee te denken over de post-corona-samenleving. ‘Juist jongeren zullen de negatieve gevolgen van de coronacrisis ervaren.’
De discussies en uitwisselingen tussen jong en oud op opiniepagina’s en -platforms richten zich veelal op de beperkingen die jongeren ervaren door de maatregelen binnen de intelligente lockdown. De opofferingen die jongeren zich getroosten om vooral de kwetsbaren in de samenleving te beschermen, leiden inderdaad tot inperking van de vrijheid van jongeren, maar deze solidariteitskwestie zou geen groot issue mogen zijn. Het coronavirus is vooral voor ouderen een hard gelag.
Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van Elsevier Weekblad.
Op de langere termijn is het echter waarschijnlijk dat juist jongeren de negatieve gevolgen van de coronacrisis zullen ervaren. Daarom pleiten wij, drie studenten van begin twintig, voor een herstelplan van de economie waarin het beschermen van deze generatie hoog op de agenda staat.
Bij 100.000 van de 160.000 ontslagen ging het om een jongere
Nu de omvang van de economische malaise als gevolg van de coronacrisis zich begint af te tekenen, wordt duidelijk dat zelfs als het virus is verdwenen, we nog lang niet af zijn van de enorme gevolgen van de ‘intelligente lockdown’ op sociaal-economisch terrein. Dit beeld wordt bevestigd door recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), waaruit blijkt dat vooral jongeren hard worden getroffen. Bij de 160.000 ontslagen in de afgelopen weken, werd in meer dan 100.000 gevallen een jongere op straat gezet.
Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van Elsevier Weekblad.
Bekijk de mogelijkheden voor een (digitaal) abonnement hier
De voornaamste reden van dit ‘bloedbad’, zoals beschreven door Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het CBS, is dat twee van de drie werkenden tussen de 15 en 25 jaar gebonden zijn aan een flexcontract. Bijna de helft van het aantal flexwerkers in Nederland is afkomstig uit deze leeftijdsgroep. Los van het feit dat veel jongeren hun inkomen dus hebben zien wegvallen, voelen velen van hen die (nog) studeren zich eenzaam, en ervaren zij in toenemende mate stress door de onzekerheid over studievertraging, beperkte stagemogelijkheden en carrièreperspectief. Het afronden van een opleiding of studie vormt hierbij de grootste uitdaging.
Hoewel het in een crisis sowieso lastig is om de arbeidsmarkt te betreden, komt daar in de huidige situatie bij dat sectoren als de horeca, het toerisme en de evenementenbranche, geheel stil liggen. Wat betreft de jeugdwerkloosheid lopen de voorspellingen op basis van cijfers van het Centraal Planbureau uiteen. Door de bank genomen zijn ze niet rooskleurig: in het gunstigste geval zit 9 procent van de jongeren zonder werk in 2021, in somberdere voorspellingen gaat het zelfs om één op de vijf.
Jongeren vormen vitale groep in vergrijzende samenleving
Het beschermen van een hele generatie jongeren, die op dit moment nog studeren of op het punt staan de arbeidsmarkt te betreden, dient daarom deel te zijn van het aanstaande herstelplan van onze economie. Dit geldt voor zowel de korte termijn, om bovengenoemde acute problemen aan te pakken, als voor de lange termijn. Jongeren hebben nog een heel (werkzaam) leven voor zich, wat logischerwijs betekent dat de maatregelen die nu worden genomen, grote invloed zullen hebben op hun verdere leven.
Lees ook deze analyse van Jan Latten: Geen tijd om kinderen te krijgen. Over corona en de bevolkingsgroei
Daarnaast hangen de welvaart en het welzijn van onder meer deze generatie samen met de hoeveelheid belastingcenten die beschikbaar is voor het financieren van de gezondheidszorg en het uitkeren van pensioenen en uitkeringen. Zoals hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen stelt in Het Financieele Dagblad, studeren jongeren wellicht niet om later een vitaal beroep uit te oefenen, maar vormen zij wel een vitale groep in een vergrijzende samenleving. Het is dus belangrijk dat ook in de toekomst een gezond werkmilieu en voldoende sociale zekerheid worden gecreëerd.
Leenstelsel moet op de schop
Voor de korte termijn zou de overheid er goed aan doen met terugwerkende kracht het collegegeld te verlagen voor de periode waarin fysiek onderwijs onmogelijk was, om zo tegemoet te komen aan studenten die hun financiële reserves aanspreken nu zij geen (bij)baan meer hebben, terwijl de huur en andere uitgaven even hoog zijn gebleven. Dit gaat beduidend verder dan de huidige compensatieregeling die is ingesteld door onderwijsminister Ingrid van Engelshoven (D66), en richt zich ook op studenten die niet in hun laatste jaar zitten.
Mocht de crisis langer duren, dan is het een idee voor de overheid om tot een overbruggingsregeling te komen voor studenten die op dit moment moeite hebben om de arbeidsmarkt te betreden, om te voorkomen dat zij in de bijstand belanden.
Lees ook dit commentaar van Ruud Deijkers: Het verguisde leenstelsel is een blijvertje
Met het oog op meer substantiële maatregelen is het wenselijk dat het huidige leenstelsel op de schop gaat – de torenhoge schulden waartoe het leidt, brengen immers decennialange beperkingen mee. Dit betekent niet per se volledige afschaffing: te denken valt ook aan verlaging van de wettelijke hoeveelheid collegegeld, zodat bijkomende leningen als het collegegeldkrediet (deels) kunnen worden afgeschaft.
Daarnaast is betaalbare huisvesting voor studenten en starters essentieel. De maatregelen die de overheid onlangs nam om de woningmarkt toegankelijker en betaalbaarder te maken voor starters en voor mensen met een middeninkomen, zijn een stap in de goede richting.
We kunnen niet zonder een economisch bewuste, jongere generatie
Het vergroten van de sociale zekerheid voor toekomstige generaties is van groot belang, maar is niet los te zien van de verduurzaming van de economie. Financiële zekerheid is essentieel, maar de kwaliteit van leven van de jongere generaties wordt ook sterk beïnvloed door (de staat van) milieu en klimaat. Naast de hulp aan bedrijven die in directe geldnood verkeren door de coronacrisis, dienen er daarom klimaatbestendige voorwaarden te komen voor verdere steun en investeringen in de toekomst. Dit geldt in het bijzonder voor (grote) bedrijven die hun geld verdienen in de luchtvaart-, energie- en industriesector.
Een duurzame economie vraagt opofferingsbereidheid van de consument. Dit houdt in dat ook jongeren hun levensstijl, waartoe (verre) vliegvakanties, fast fashion en (luxe) voedingsmiddelen vaak vanzelfsprekend behoren, drastisch moeten veranderen. Bovengenoemde ideeën kunnen namelijk niet zonder een economisch bewuste, jongere generatie.
Meer over de oproep van Rutte: Rutte wil dat kinderen inbreng leveren in crisis
In zijn laatste persconferentie deed premier Mark Rutte (VVD) een oproep aan jongere generaties om mee te denken over het creëren van de anderhalvemetersamenleving. De belangrijkste actor in het herstel van de economie blijft echter de overheid. Daarom onze oproep aan de premier: denk ook aan jongere generaties in het economische herstelplan, de vitale groep in een steeds verder vergrijzende samenleving. De ‘revolutie’, in Ruttes woorden, begint misschien van onderaf, maar ze heeft ‘bovenaf’ ook nodig: zet de hierboven genoemde ideeën om in concrete acties!