Bouw meer kerncentrales om de energietransitie te redden, schrijft André Wakker in een ingezonden opinie. Beleidsmakers in Berlijn en Brussel onderschatten kernenergie als efficiënte en duurzame oplossing.
We hebben een Clean Deal nodig, geen Green Deal.
Stel, mij wordt gevraagd reclame te maken voor kernenergie. Het zou kunnen; ik heb er de passie voor. Ik krijg een budget. Voor de rode draad in mijn atoompleidooi kies ik een Bekende Nederlander met een geschikte stem: ‘Planeet redden? Fantastisch plan. Bouw kerncentrales. Hoe meer, hoe sneller, hoe beter.’ Want kernenergie, legt zij u uit, is het allerbeste dat we hebben, en dat weten we al sinds we kerncentrales bouwen.
Dr.ir. André Wakker (1958) is zelfstandig energieprofessional, coach en consultant.
Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van EW.
Ziezo. Ze heeft uw aandacht. De kracht van kernenergie, vervolgt ze, wandelend door de koepel van een hypermoderne kerncentrale, is dat we uit een piepklein beetje brandstof een fenomenale hoeveelheid energie halen. Bouw pakweg 25 kerncentrales en de Nederlandse energietransitie is gefikst. Wij leveren u onze superschone energie dag en nacht en het hele jaar door in de vorm van warmte, elektriciteit of waterstof, wat u maar wilt. U vraagt, wij draaien, ononderbroken. Het piepkleine beetje afval dat achterblijft, bergen we veiliger en geconcentreerder op dan al het overige industriële afval, dat veel omvangrijker is. En met onze uranium- en thoriumvoorraden kunnen we tot in de verre toekomst vooruit. Duurzamer dan kernenergie krijg je het niet.
Tot zover de reclame. Voor de goede orde: ik schrijf dit stuk geheel autonoom, op eigen risico, onbezoldigd en zonder ervaring in de reclamewereld. De enige reclame voor kernenergie die ik ooit heb gezien, was op het vliegveld van Helsinki. Finland nam eind vorig jaar zijn vijfde kerncentrale in bedrijf, Olkiluoto-3. De bouwtijd was vijftien jaar. Vanaf volgend jaar wordt Fins kernafval opgeslagen in een door de sector zelf gefinancierde ondergrondse eindberging.
Verplichte groene doelen ondermijnen business case kerncentrales
De Finnen mogen onwankelbaar in kernenergie geloven; beleidsmakers in Berlijn en Brussel doen dat niet. Het uitschakelen van kernenergie, niet alleen in eigen land maar overal ter wereld, is officieel Duits buitenlandbeleid. En Duits energiebeleid is in grote lijnen ook het energiebeleid van de Europese Unie. Sinds de eeuwwisseling zijn zo’n 30 van de 150 kerncentrales in de EU gesloten, behalve in Duitsland ook in Zweden, België, en zelfs in Frankrijk, wat nog een nagalm is van het anti-nucleaire beleid van oud-president François Hollande.
Lees ook de column van Simon Rozendaal: Wie is schuldig aan onze hoge CO2-uitstoot?
De verplichte doelen voor groene energie die de EU almaar omhoog schroeft, ondermijnen de business case voor nucleaire nieuwbouw. Het is riskant om nog een kerncentrale te bouwen als de kans bestaat dat de output op enig moment moet worden teruggedraaid om voorrang te geven aan groene energie. Door tussen 1970 en 1990 meer dan vijftig kerncentrales te bouwen decarboniseerde Frankrijk zijn elektriciteitsvoorziening bijna volledig. Sindsdien heeft Frankrijk de goedkoopste stroom én de laagste CO2-uitstoot in de EU. Toch moet Frankrijk een forse boete aan Brussel betalen omdat het zijn groene doelen niet haalde. Gelukkig doet president Emmanuel Macron er alles aan om kernenergie weer nieuw leven in te blazen.
Wie nu kerncentrales bouwt, of wil gaan bouwen, zoals sinds kort ook in Nederland, gelooft in wezen niet in de haalbaarheid van groene energiedoelen, of überhaupt in de duurzaamheid van groene energie. Met reden. Zonnepanelen, windmolens, geothermie, biomassa – allemaal met verplichte groeidoelen, aan de vraagkant aangejaagd door warmtepompen en elektrisch rijden – hebben een veel te lage energiedichtheid. Stroom uit zon of wind is slechts sporadisch beschikbaar.
Green Deal van EU brengt achteruitgang
De ware energietransitie begon tweehonderd jaar geleden. Aan het begin van de Industriële Revolutie werd half Engeland nog ontbost voor de productie van staal. De transitie naar kolen, met een grotere energie-inhoud en een kleiner ruimtebeslag dan bomen of turf, maakte daaraan een einde. Nog effectievere olie, gevolgd door het relatief schone aardgas, maakte het mogelijk steeds meer schonere energie op te wekken met steeds minder brandstof en steeds minder voetafdruk. Dankzij kernsplijting werd kernenergie de kroon op de reis van lage naar hoogst mogelijke energiedichtheid, gepaard aan de kleinst mogelijke voetafdruk. Gemeten naar energie-input (IEA, primaire energiemethode) is kernenergie zowel in de EU als wereldwijd de grootste emissievrije energiebron. De nieuwe wereld (China, India, het Midden-Oosten) bouwt in rap tempo kerncentrales, en heeft een ambitieus nucleair programma. Japan is hard op weg al zijn 33 kerncentrales weer in bedrijf te nemen.
Lees ook het interview met Klimaatminister Rob Jetten: ‘We gaan weer actieve industrie-politiek voeren’
De intensivering van onze energievoorziening bracht wereldwijd welvaart en een schoner milieu. Helaas dreigt dit succesverhaal te stagneren door de Green Deal van de EU, die in essentie een extensiveringsideologie is, begeleid door de demonisering van dezelfde tweehonderd jaar vooruitgang. Het gevolg van deze gefabriceerde ‘reset’ is de weg terug naar steeds minder output met steeds meer input en steeds meer voetafdruk – van mijnbouw en grondstofgebruik tot ruimtebeslag en afval.
Geschikt voor Nederlandse energie-infrastructuur
Om Nederland ononderbroken van schone energie te voorzien zijn ruwweg 20.000 megawindmolens, 150 miljoen zonnepanelen, 3.000 geothermiebronnen, een provincie vol klimaatneutrale biomassa en een onvoorstelbaar aantal kilometers decentrale elektriciteits- en warmtenetten nodig, aan te vullen met velerlei nog te ontwikkelen en in te richten energieopslag en conversie-capaciteit. Het Planbureau voor de Leefomgeving zou het allemaal eens haarfijn moeten uitrekenen.
Wegens de lage energiedichtheid zit in al deze groene energiebronnetjes gezamenlijk minstens tien keer meer cement, beton, staal en andere grondstoffen dan in 25 kerncentrales. En die kerncentrales, die regelbaar zijn, nauwelijks ruimte innemen, en ook geen kritische grondstoffen bevatten, passen perfect in onze vraaggestuurde, centraal ingerichte energie-infrastructuur. Opslag van energie is onnodig.
Nucleaire industrie durft kernenergie niet te verkopen
De casus voor kernenergie is ijzersterk. Tegen kernenergie zijn is als tegen gezond eten zijn. Helaas horen we dat maar zelden. Gevoed door de Duitse Atomausstieg zijn groene energieallianties in vooral West-Europese landen zeer succesvol geworden. De beweging is invloedrijk binnen de ambtenarij, de universiteiten, de adviesbureaus en de media. Voormalig Greenpeace-directeur Jennifer Morgan zit in de groene Duitse regering. De NVDE, Urgenda en Milieudefensie schuiven aan bij onze overheid, onderhandelen met onze overheid, procederen tegen onze overheid én tegen Shell. Met alle EU-verplichtingen is groene energie ook een gemakkelijk verdienmodel; opbrengsten worden geprivatiseerd en lasten gesocialiseerd. De groene commercie groeit en bloeit.
De nucleaire industrie zelf valt veel te verwijten. De sector heeft een fantastisch succesverhaal, maar durft dat verhaal niet te vertellen. Men gedraagt zich als het aangepaste kind, dat misschien nog een stukje van de energiekoek krijgt als het zich schikt naar zijn autoritaire, groene ouders. Aan reclame doet men niet en in de talkshows zit men niet. De bekende anti-nucleaire frames (afval, veiligheid, kosten) worden niet radicaal ontkracht. Kernenergie kan een goede aanvulling zijn, zegt de sector braaf. Fout! Kernenergie is niet een optie, het is de enige optie. En door de allerhoogste veiligheidseisen is kernenergie ultra-veilig bovendien, ondanks drie ongelukken en de beschietingen van Oekraïense kerncentrales. Iedereen met een beetje natuur & techniek-achtergrond, en met oprechte belangstelling, kan dat toetsen bij het IAEA, de WNA en bij UNSCEAR. Het enige probleem dat kernenergie heeft, is onwetendheid.
Lees ook: Tijd voor een Clean Deal in
plaats van een Green Deal
Voor wie zijn energierekening niet meer kan betalen, is de huidige energiecrisis een ramp. Tegelijk is de crisis een zegen; het legt het disfunctionele EU-energiebeleid even perfect als pijnlijk bloot. De exploderende energieprijzen zijn veroorzaakt door een tekort aan eigen aardgas, en een tekort aan kernenergie. De vlucht terug naar kolen heeft van Duitsland, na Polen, de grootste vervuiler in de EU gemaakt.
We hebben een Clean Deal nodig, geen Green Deal. Lidstaten die volle kracht vooruit willen met kernenergie, in plaats van achteruit met groene energie, moeten daarvoor alle ruimte krijgen. Pro nucleair zijn is meer dan een opvatting; het is wetenschap. Groene profeten mogen proberen te zweven tot ze een ons wegen, de zwaartekracht wint het uiteindelijk toch.