Historicus Geerten Waling reist deze zomer voor elsevier.nl door de Verenigde Staten, op zoek naar de ziel van de Amerikaanse democratie.
‘In Amerika is de samenleving zo geconstitueerd dat zij zichzelf zonder steun in stand kan houden; de gevaren van buitenaf zijn er nooit dreigend. De verkiezing van de president leidt tot opwinding, niet tot ondergang.’
Alexis de Tocqueville, Over de democratie in Amerika (1835-1840).
San Francisco steunt mevrouw Clinton. Meteen valt me op dat hier in de tuinen niet, zoals in alle andere staten die ik doorkruiste, bordjes met Hillary for Prison 2016 staan. Achter de ramen van de felgekleurde huizen van Mission District en homowijk The Castro hangen zowaar posters vóór de Democratische presidentskandidaat.
De levendige stad in Californië kent gigantische inkomensverschillen en een diepe segregatie tussen enerzijds de succesvolle blanken die werken in de vele IT-bedrijven in Silicon Valley en anderzijds de Chinezen en Mexicanen die worstelen met de hoge huizenprijzen en het harde leefklimaat. Daardoor – of desondanks – is het een progressieve stad, die ook aanstaande november trouw voor Clinton zal kiezen.
Meer van Geerten Waling: wat de Amerikanen nog van de Nederlandse politie kunnen leren
De nationale politieke spanning uit zich hier in een dwingende gesprekstrend. In de cafés waar ik kom wordt de naam van de heer Trump uitsluitend op een boze, walgende toon uitgesproken. Clinton ruikt naar een fris boeketje rozen, Trump ruikt niet eens, die ‘riekt’ – en wel naar heel vieze dingen. Dat sentimentele beeld is zelden van veel argumentatie voorzien, maar het is niet verstandig om kritische vragen te stellen. Zelfs een neutrale observant uit Nederland moet het vege lijf redden, want kritiek op Clinton staat, om onverklaarbare redenen, gelijk aan het steunen van Trump.
De mysterieuze heiligheid van de Clintons
De heiligheid van de Clintons is één van de grootste mysteries van de Amerikaanse politiek. Wat het echtpaar ook fout doet, het glijdt van hen af als water van een vet eendje. In zijn boek No one left to lie to, somt de betreurde Christopher Hitchens de beschuldigingen geduldig op: overspel, prostituéebezoek, verkrachting, afpersing, corruptie, nepotisme, fraude met campagnebudgetten en overheidsgeld, populisme, opportunisme, racisme, verduistering, het achterhouden en manipuleren van bewijsmateriaal… En dan is er nog het verhuren van de Lincoln Bedroom in het Witte Huis aan geldschieters, samenwerking met de suikermaffia in Florida – en zo nog wat zaken.
En dan zijn we nog maar in 1999, het jaar waarin Hitchens’ boek verscheen. De machtswellust van het echtpaar Underwood in de populaire Netflix-serie House of Cards steekt bleekjes af bij die van de Clintons, die door roeien en ruiten lijken gaan om hun imago schoon te houden. Om de aandacht van zijn omstreden persoon af te leiden begon Bill Clinton zelfs een oorlog.
Het is eeuwig zonde dat de ‘Hitch’ er niet meer is om te schrijven over Hillary’s gebruik van privémail voor staatsgeheimen. Of over het dubieuze bezoekje dat haar lieve man Bill onlangs bracht aan het vliegtuig van procureur-generaal Loretta Lynch, te midden van het strafrechtelijk onderzoek naar Hillary, omdat hij even wilde ‘bijkletsen’.
Derk Jan Eppink: ‘Neutrale’ media in Amerika spannen samen tegen Trump
Trump is een symptoom van de ziekte van Amerika
Jazeker, Trump is een onvoorspelbare, weinig subtiele schreeuwerd die fascistoïde sentimenten losmaakt. Maar dat thema komt al uitgebreid aan de orde in onze media. Als we de Amerikaanse verkiezingen echt willen begrijpen, is het belangrijk om de nuance te zoeken. Als politiek historicus fascineert Donald Trump mij, omdat hij een fenomeen op zich is geworden: als politieke outsider doorbreekt hij opeens een vastgeroest kartel van de twee grote (en in feite enige) partijen van Amerika. Dat hadden we al een paar decennia niet gezien.
Zonder ‘superpacks’ van rijke partijleden, zonder vriendjespolitiek in Washington, zonder de partijladder te beklimmen is Trump opeens de kandidaat geworden van een partij die zelf ook niet weet wat ze met dat ongeleide projectiel aanmoet. Juist daardoor heeft hij een potentieel dat structureel wordt onderschat door commentatoren. De huidige peilingen zijn in zijn nadeel, maar dat zegt nog minder dan niets.
Als Trump een slechte, schadelijke president zal blijken te zijn, wat ik niet uitsluit, dan is dat niet omdat hij de ziekte van Amerika zou belichamen. Hij is een symptoom van die ziekte. Net als met Fortuyn en Wilders in Nederland zullen de gevestigde politici in Washington D.C., evenals de yuppen hier in San Francisco, zich stevig achter de oren moeten krabben hoe ze het zelf zover hebben laten komen.