Voorzitter Martin Schulz (SPD) van het Europees Parlement vertrekt en wil naar de Duitse Bondsdag. Hij liet zich in Brussel en Straatsburg kennen als een politicus die begrip heeft voor gefundeerd EU-scepsis. Desondanks wilde hij die scepsis ondervangen door meer EU-samenwerking.
Martin Schulz (60) wilde tijdens de Europees Parlementsverkiezingen in 2014 graag opdraven in Nederland. De spitzenkandidaat van de Europese sociaal-democraten werd desondanks door de PvdA vriendelijk doch dringend verzocht niet te komen. Een eurofiele Duitser die nogal eens brullend door het leven gaat, dat zou de PvdA eerder kwaad dan goed doen, zo calculeerden de Nederlandse sociaal-democraten.
Afshin Ellian: Weg met de parodie op democratie! Hoe EU moet hervormen
Hij mocht tijdens die campagne één keer in Nederland spreken, in Maastricht waar hij met de leiders van de andere Europese politieke families in debat ging. Al was dat niet echt een debat. Alle voorlieden waren voor meer EU en meer macht voor het Europees Parlement. De NOS nam niet eens de moeite het debat uit te zenden. Dat hadden ze beter wel gedaan want het maakte veel inzichtelijk.
Onsmakelijk gekonkel tussen Schulz en Juncker
Zo hadden christendemocratisch voorman Jean-Claude Juncker uit Luxemburg en Schulz afgesproken dat de grootste familie na de verkiezingen de voorzitter van de Europese Commissie zou leveren en de nummer twee de voorzitter van het Europees Parlement. Dit akkoord belichaamde al onsmakelijk Brussels en Straatsburgs gekonkel. Schulz werd tweede en bleef Parlementsvoorzitter nadat hij in 2012 door zijn collega’s was verkozen.
Als voorzitter probeerde Schulz het mandaat van het Parlement zo ver mogelijk op te rekken. Hij vloog als een premier de wereld rond en liet zich met alle grandeur ontvangen. Schulz gaf commentaar op Europese en niet-Europese zaken en deed daarbij of hij namens het Parlement sprak. Ter vergelijking: de voorzitter van de Tweede Kamer houdt zich juist op de achtergrond en zorgt dat debatten goed lopen.
Feestcommissie op zoek naar een feest
Niet de onbescheiden Schulz. Hij liet nieuwe Mercedessen kopen, paradeerde rond met een enorme staf en probeerde telkens een voet tussen de deur te krijgen bij de echte bazen, de regeringsleiders. Premier Mark Rutte (VVD) noemde het Parlement een feestcommissie op zoek naar een feest. Rutte en zijn collega’s moesten voor elke EU-top luisteren naar Schulz’ eurofiele teksten waarna zij hem eruit gooiden en zaken deden – of niet.
Schulz’ paradox is dat hij heel goed begreep de EU in crisis is en dat de mensen thuis meer EU niet trekken. Hij zit sinds 1994 in het Europees Parlement en maakte het ene na het andere nationale referendum mee waarin burgers ‘nee’ zeiden tegen meer EU met als hoogte- of dieptepunt de Brexit-stem eerder dit jaar. In de Schulz-jaren daalde de opkomst voor Europees Parlementsverkiezingen keer op keer.
Juist meer macht naar Parlement
De autodidact die zeker zes talen spreekt en een bewonderenswaardig doorzettingsvermogen heeft, had de kans om als voorzitter het Parlement naar een bescheidener positie te sturen. Maar hij kon zichzelf niet bijsturen en deed het omgekeerde. Daardoor verloor het Parlement publieke steun en won het Brusselse invloed.
Het lukte hem niet zijn Duits-zijn af te werpen en Europeaan te worden, een wens van vele Duitse politici van zijn generatie. Het gebrul, de opgepompte entourage en een diep schuldgevoel over de Tweede Wereldoorlog maken dat Schulz in Berlijn vast thuis is. Hij was daar nog nooit actief als politicus.
Het zal hem misschien eindelijk doen beseffen dat burgers zich vooral verbonden voelen met nationale democratische instituties, ook in Duitsland. Niet met Brusselse en Straatsburgse.