Deze week werd in China het 90-jarig bestaan van het Volksbevrijdingsleger gevierd. Het leger heeft zo’n grote rol gespeeld bij de totstandkoming van de Volksrepubliek, dat dit jubileum niet onopgemerkt voorbij kon gaan, schrijft Fred Sengers.
Zoals bij alle belangrijke historische gebeurtenissen werd in China flink uitgepakt. Eindeloze reportages in de staatsmedia, tientallen boeken, televisieprogramma’s en twee bioscoopfilms zagen het licht om het jubileum luister bij te zetten. En als klap op de vuurpijl was er zondag een grote legerparade.
Die werd niet in het politieke centrum Beijing, maar in Zhurihe gehouden. Hier in Binnen-Mongolië ligt de grootste legerbasis van China, met 1.000 vierkante kilometer zo groot dat er complete veldslagen kunnen worden geoefend.
Chinese belangen dienen
De gekozen locatie kwam ook tot uiting in het karakter van de parade. Geen militairen in gala-uniform die in ganzenpas marcheerden, maar 12.000 soldaten die in hun gevechtsuitrusting voorbijtrokken, alsof ze op weg naar het slagveld waren.
President, partijleider en opperbevelhebber Xi Jinping hield een rede voor de troepen waarbij hij de noodzaak van een sterke defensie groter dan ooit noemde. Twee dagen later, op de eigenlijke verjaardag van het leger, deed hij er nog een schepje bovenop. China staat klaar om terug te slaan als het wordt bedreigd, zei Xi. ‘We zullen niet toestaan dat een persoon, organisatie of politieke partij een stuk van het Chinese territorium zal afpakken.’
Xi noemde geen namen, maar er is weinig fantasie voor nodig om te bedenken welke bedreigingen van het Chinese territoir hij voor ogen had. Separatisten in Tibet, Xinjiang en Hongkong in eigen land. Voorstanders van een onafhankelijk Taiwan. Aan de grens in de Himalaya staan al wekenlang Chinese en Indiase troepen met verhitte koppen tegenover elkaar. Er is een langlopend geschil met Japan over eilandjes in de Oost-Chinese Zee. Met diverse landen in de regio wordt gesteggeld over de zeggenschap in de Zuid-Chinese Zee. En dan heb ik het over die vermaledijde Amerikanen en hun bondgenoten die zich continu met Chinese zaken bemoeien nog niet eens gehad.
Het is dus verleidelijk om te concluderen dat China deze week vooral een boodschap voor buitenlandse consumptie heeft uitgezonden. Maar dat is niet het hele verhaal. Want minstens zo belangrijk waren binnenlandse politieke motieven van Xi.
Patriottische vuurtjes opstoken
Dit najaar komt het partijcongres bij elkaar. Op deze vijfjaarlijkse bijeenkomst van de Communistische Partij wordt besloten over de toekomst van Xi en zijn politieke agenda. Er is Xi veel aan gelegen om in aanloop naar deze bijeenkomst het nationalistische en patriottistische vuurtje nog wat op te stoken.
Xi riep het leger op onvoorwaardelijk loyaal te zijn aan de partij: ‘Waar de partij ook wijst, daar marcheert het leger.’ Niet geheel toevallig werd vooraan de parade niet de vlag van China of van het leger gevoerd, maar de rode vlag met hamer en sikkel van de partij. Militairen spraken Xi niet aan als opperbevelhebber, maar als partijleider.
Opvallend is een regeltje dat staatspersbureau Xinhua in de verslagen over de parade liet terugkomen: Xi bezoekt de troepen in het veld ‘net zoals Mao Zedong en Deng Xiaoping dat deden’. De boodschap is duidelijk: Xi behoort tot het rijtje allergrootste leiders die de Volksrepubliek voor altijd hebben veranderd.
Voorlopig onverzettelijke houding van China
Houd er maar rekening mee dat Xi tot en met de herfst een onverzettelijke houding aanneemt in alle dossiers die niet volledig het Chinese belang dienen. Amerikaanse kritiek op China’s houding ten aanzien van Noord-Korea? Een dialoog met het pro-democratiekamp in Hongkong? Praktische afspraken met Taiwan zolang president Tsai Ing-wen het ‘Een China-beginsel’ niet expliciet onderschrijft? Terugtrekking van Chinese troepen van het Donglang-plateau voordat India dat doet? Een einde aan de pesterijen jegens Zuid-Korea zolang dat land niet afziet van de plaatsing van een Amerikaans anti-raketsysteem? Een coöperatieve houding ten aanzien van de Filipijnen en Vietnam in de Zuid-Chinese Zee?
Reken er de komende maanden maar niet op. China’s houding in deze dossiers is de komende maanden van graniet. Pas als het partijcongres achter de rug is en Xi zijn positie heeft geconsolideerd, valt er weer te praten met China.