Afgelopen week speelde het thema van de migranten die gebruik maken van wat inmiddels heet de ‘veerdienst’ tussen Libië en Italië weer op. Italië heeft opnieuw luid geklaagd over de andere EU-landen die geen poot uitsteken. Ook heeft de regering in Rome een gedragscode opgesteld die ondertekend moet worden door hulporganisaties als Artsen zonder Grenzen en Save the Children.
Want u weet hoe het daar toe gaat. Migranten uit vooral Afrikaanse landen als Nigeria en Ivoorkust, maar ook uit Aziatische landen, zoals Bangladesh, betalen veel geld aan mensensmokkelaars. Die zetten ze met honderden tegelijk op rubberen bootjes met een buitenboordmotor en net genoeg brandstof om uit de kust te raken. Dan valt de motor stil, er worden noodsignalen uitgezonden en hup, daar arriveren de schepen van de organisaties die eigenlijk hun bestaansrecht ontlenen aan het helpen van mensen die buiten hun schuld in de ellende zijn geraakt.
Migranten weten waar ze aan beginnen
Hier ligt dat anders: de migranten weten dondersgoed waarin ze terecht komen, want alom is de smartphone en iedereen is altijd en overal van alles op de hoogte. Vervolgens worden de ‘geredden’ overgeheveld op een Italiaans marineschip dat ze naar Italië – lees: Europa – brengt.
Volgens cijfers van de VN-organisatie UNHCR arriveerden zo in de voorbije anderhalf jaar ruim 180.000 migranten, van wie de helft niet eens een asielaanvraag indiende maar meteen in de illegaliteit verdween. Van degenen die wel een asielaanvraag indienden, kreeg 3% de asielstatus. Oorzaak: van de bootmigranten komt bijna niemand uit een formeel onveilig land. Dat ze vaak komen uit landen waar het niet leuk is, is wat anders. In het overgrote deel van de wereld is het niet leuk.
Reactie Artsen zonder GrenzenTerecht stelt Philip van Tijn de positie van Italië in het huidige migrantendebat aan de orde. Ook Artsen zonder Grenzen vindt het schrijnend om te zien dat het land door de rest van Europa aan zijn lot wordt overgelaten als het gaat om de opvang van de instroom vanuit Libië. De Europese politiek faalt, en dat is de echte reden dat voor de crisissfeer die nu ontstaan is rond dit issue. De organisaties die mensen uit zee redden, zoals Artsen zonder Grenzen, lijken nu de bliksemafleider te worden voor dit falende beleid, alsof zij verantwoordelijk zouden zijn voor de chaos in Italië, zoals Philip van Tijn suggereert. Daarbij wordt vergeten dat ook voordat de schepen van de NGO’s op de Middellandse Zee voeren, mensen de oversteek waagden en dat velen daarbij omkwamen. Dat is de reden dat wij in 2015 met onze reddingsactiviteiten begonnen. Sindsdien heeft de Europese grensbewaker FRONTEX haar reddingsactiviteiten teruggeschroefd en vullen de NGO-schepen, samen met de koopvaardij, zo goed mogelijk het onststane gat. Want wat is het alternatief? Onze teams werken in Libië en kennen de totaal mensonwaardige omstandigheden daar maar al te goed. Daar blijven is geen optie, dus het is onwaarschijnlijk dat het terugtrekken van de reddingsschepen de bootjes zal stoppen. Veel waarschijnlijker is dat het zal leiden tot een groter aantal mensen dat verdrinkt en dat is voor ons reden genoeg om door te gaan.
Katrien Coppens – Adjunct-directeur
Italië heeft er nu echt genoeg van gepiepeld te worden. Maar de hulporganisaties, de zogeheten ‘ngo’s‘, hebben weinig trek om de code te ondertekenen. Want ze willen geen (gewapende) politiemensen op hun schepen toelaten, die moeten onderzoeken of er sprake is van mensensmokkel. Dan zouden die politiefunctionarissen wel eens kunnen zien wat er allemaal niet deugt aan deze naastenliefde. En ze willen niet zelf de opgepikte migranten naar een Italiaanse haven brengen, maar dezen liever overhevelen op marineschepen die hen vervolgens in Italië afzetten. Want dan kunnen de ngo-schepen weer snel een nieuw vrachtje ophalen.
Kantelmoment?
Een paar dagen geleden ontstond een rel die wel eens het befaamde kantelmoment zou kunnen inhouden. Aan boord van een schip van de hulporganisatie Jugend Rettet – Duitse scholieren die in de zomervakantie niet naar de zonnige stranden gaan, maar gaan helpen mensen te redden – was een undercoveragent met een camera. Zijn beelden toonden overduidelijk het ragfijne samenspel tussen de mensenredders en de mensensmokkelaars; de smokkelaars kregen zelfs keurig hun buitenboordmotor terug. Voor de volgende behouden vaart!
Ik twijfel niet aan het idealisme van de artsen en andere hulpverleners. Voor hun telt het onderscheid niet tussen een politieke en een economische migrant. Nogmaals, daarvoor zijn organisaties als Artsen zonder Grenzen niet opgericht, maar zoiets heet tegenwoordig het ‘oprekken’ van beginselen.
We laten ons chanteren
Waar bij mij het allerlaatste restje begrip ophoudt, is waar wij (de beschaafde wereld) ons laten chanteren. Door de pseudo-idealisten die knap op ons schuldgevoel weten te werken door te zeggen dat we de dood van vele migranten op ons geweten hebben, als we de veerdienst zouden stoppen. Want dan verdrinken de migranten.
Ik denk dat je niet eens de basisschool met succes doorlopen hoeft te hebben om te weten dat dit absolute nonsens is. Op de dag dat de Duitse Jugend gewoon met vakantie naar Chersonissos gaat en Artsen zonder Grenzen naar Syrië of Venezuela trekken, houdt de migrantenstroom bij Libië op. Het is bekend uit de economie: het aanbod schept de vraag. En voor wie zou menen dat dit een onwelvoeglijke vergelijking is: het gaat hier om mensenhandel en dat is gewoon een economische bedrijvigheid.