Het beeld is zo krachtig, dat vooraf al duidelijk was dat het desastreus zou uitpakken: de in het zwart gestoken, onherkenbare en bewapende oproerpolitie die burgers tracht het stemmen in het referendum over onafhankelijkheid van Catalonië te belemmeren. Robocop-achtige agenten die met rubberen kogels schieten op Catalanen bij een stembureau.
Het werd gisteren een rampzalige dag voor de regering van de Spaanse premier Mariano Rajoy en dat was zijn eigen schuld. Want de sympathie ging vanwege het politie-optreden uit naar de voorstanders van Catalaanse onafhankelijkheid. Zij waren immers bereid om geweld te trotseren om hun ‘democratisch recht uit te oefenen’.
Volksraadpleging illegaal verklaard
Maar tegelijk druist het organiseren van dit referendum regelrecht in tegen een uitspraak van het Spaanse Grondwettelijk Hof waarin de volksraadpleging illegaal wordt verklaard. Volgens het Hof is het onafhankelijkheidsreferendum in strijd met de Spaanse Grondwet uit 1978 – waar de Catalanen zich nota bene zelf destijds, ook in een referendum, in ruime meerderheid achter schaarden.
Zomaar de onafhankelijkheid uitroepen – het lijkt nu nog de enige mogelijkheid voor de Catalaanse regionale president Carles Puigdemont – is zo bezien eenzijdige contractbreuk. Zoals eerder de bewoners van De Krim zich illegaal afscheidden van Oekraïne.
Het kan ook anders, laten bijvoorbeeld de Schotten en inwoners van Quebec zien. In overleg met de nationale regering (in respectievelijk Londen en Ottawa) kregen zij een onafhankelijkheidsreferendum of een autonome status. Maar beide kampen in Spanje hebben ogenschijnlijk al lang hun verstand verloren.