Wie denkt dat de opkomst van China nog valt te beteugelen vergist zich. Het enige dat we kunnen doen is ons aanpassen aan de gevolgen en er zoveel mogelijk van profiteren, schrijft Chinadeskundige Fred Sengers.
Was 2017 het jaar dat China de Verenigde Staten definitief heeft bijgehaald, werd mij afgelopen week gevraagd in een radio-interview. Het antwoord op die vraag is nee. Daarvoor is de economische, diplomatieke, culturele en militaire slagkracht van Amerika nog echt te groot.
China is Amerika’s belangrijkste rivaal
Maar waarschijnlijk gaat 2017 wel de geschiedenisboekjes in als het jaar dat duidelijk werd dat China de VS aan het bijhalen is en zichzelf als wereldmacht ziet. De Amerikaanse president Donald Trump erkende het voor het eerst ook, toen hij half december zijn Nationale Veiligheidsstrategie presenteerde: China is Amerika’s belangrijkste rivaal.
China is de afgelopen veertig jaar uitgegroeid tot de tweede economie ter wereld en als we economen mogen geloven gaan we ergens in de komende twintig jaar meemaken dat die in omvang de Amerikaanse economie overvleugelt. Maakt dat uit? Ja, dat maakt heel veel uit, want om diplomatieke, culturele en militaire macht uit te oefenen is geld nodig. Rijke landen hebben meer te zeggen in de wereld, zo simpel is het.
Diplomatieke invloed neemt toe
Diplomatiek zien we de invloed van China op het wereldtoneel gestaag toenemen. De hele wereld komt met de pet in de hand naar Beijing, omdat daar iets te halen valt. Soms zijn er wel drie staatsbezoeken op een dag. Op het internationale vliegveld van Beijing is er een aparte terminal gebouwd om alle buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders en handelsmissies te ontvangen. Zelf hanteert China in zijn internationale diplomatie de wortel en de stok; de geldbuidel en economische chantage dus.
Cultureel is de internationale invloed van China nog niet heel groot. Chinese literatuur, films of muziek is vooralsnog alleen voor een klein groepje belangstellenden weggelegd. Overal in de wereld worden Confucius Instituten geopend, maar ze slagen er nog niet in een breed publiek te interesseren. Eigenlijk zijn de Chinese keuken en de panda’s nog de sterkste voorbeelden van China’s cultuur die internationaal worden omarmd.
China maakt stille militaire opmars
Militair is China met een stille opmars bezig. Het defensiebudget is veel kleiner dan dat van de VS. Maar het Volksbevrijdingsleger investeert slim in moderne technologie. De achterstand ten aanzien van het westen wordt kleiner en is op sommige punten al verdwenen, aldus een rapport over militaire balans van de Britse denktank International Institute for Strategic Studies dat afgelopen februari verscheen. Westerse suprematie in de lucht en op zee wordt grotendeels teniet gedaan door moderne Chinese radar- en raketsystemen. China’s krijgsmacht opende afgelopen jaar in Djibouti zijn eerste buitenlandse basis.
Lees ook
Jelte Wiersma: ‘Sinterklaas- en kerstinkopen maken China militair elke dag een beetje sterker’
De opkomst van China gaat geleidelijk en de relevantie en urgentie daarvan is daardoor voor velen lang onopgemerkt gebleven. Er is een disruptie voor nodig om onze aandacht te krijgen. De verkiezing van Trump tot president van het machtigste land ter wereld was zo’n verstoring. Niet dat Trump de opkomst van China heeft veroorzaakt, maar zijn agenda van America First heeft in regeringscentra tot introspectie geleid. Waar staan wij in de wereld, wie zijn onze vrienden en waar ligt onze toekomst?
Dat geldt niet alleen voor Amerika’s bondgenoten, maar ook voor China zelf. Het land ziet de onzekerheid die Trump internationaal veroorzaakt als een kans. In dezelfde week dat Trump werd geïnaugureerd, ontpopte de Chinese president Xi Jinping op het World Economic Forum in Davos zich als pleitbezorger van vrijhandel en liberalisering van de wereldhandel. Een merkwaardige omkering: de president van het meest kapitalistische land ter wereld als voorvechter van protectionisme en een communistische president als voorvechter van een liberale wereldorde.
En tijdens het 19de Partijcongres in oktober was Xi nog zelfverzekerder. China moet zich in de komende jaren zodanig moderniseren, dat het zich in 2050 kan ontpoppen tot een leidende wereldmacht die trots staat te midden van andere landen, zei hij. Voor de zekerheid is een leger van wereldklasse nodig, dat van iedere tegenstander kan winnen.
Iedereen die de afgelopen jaren heeft zitten suffen is inmiddels wakker geschrokken. Het leidde tot de nodige paniekreacties met als strekking dat de opkomst van China moet worden beteugeld. Wie dat zegt begrijpt niet goed dat China inmiddels zo groot is en met de wereldeconomie verknoopt, dat dit onszelf meer pijn zal doen dan China zelf.
China’s opkomst is een feit. Je kunt net zo goed proberen orkanen of overvloedige regen te verbieden. Beter kun je je aanpassen om de gevolgen beheersbaar te houden. Het beste wat we kunnen doen is China’s opkomst accepteren, ons beleid daarop aanpassen, grenzen stellen en er zoveel mogelijk van profiteren.