Het was een wonderlijk schouwspel gisteren: hoewel er tientallen rechtszaken tegen hem lopen wegens machtsmisbruik en corruptie, vroeg president Jacob Zuma zich tijdens een live-uitzending op de Zuid-Afrikaanse televisie af wat hij toch precies verkeerd had gedaan.
Zuma stond onder grote druk van zijn partij, het ANC, om af te treden. En dat deed hij dus, live, voor het oog van de natie. Dat is een zegen voor het land, want Zuma was vanaf zijn aantreden in 2009 een controversiële leider die het land verdeelde en liet afglijden. Toch zijn de problemen in Zuid-Afrika, nog altijd een van de rijkste landen van het continent, niet ineens voorbij als Zuma wordt opgevolgd door Cyril Ramaphosa (eveneens van het ANC).
Toen het ANC onder de bezielende leiding van Nelson Mandela in 1994 de macht overnam van de blanken, gold het land als een democratisch, etnisch en economisch voorbeeld voor heel Afrika. Verzoening en economische voorspoed gingen hand in hand. In 2010 werd Zuid-Afrika zelfs gerekend tot een van de nieuwe economische supermachten die westerse economieën naar de kroon zouden gaan steken: de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika dus).
Het verval van Zuid-Afrika valt niet alleen Zuma aan te rekenen
Van dat optimisme is weinig over. Terwijl de grote economieën zich allemaal hebben hersteld van de crisis, blijft Zuid-Afrika wankelen en struikelen. De werkloosheid is hoog, de munt instabiel en de ongekende corruptie maakt het land weinig aantrekkelijk voor investeerders. Het wordt economisch ingehaald door nieuwe Afrikaanse grootmachten – zoals Nigeria.
Dat valt Zuma niet allemaal persoonlijk aan te rekenen. Zijn partijgenoten hielden hem jarenlang de hand boven het hoofd. Zuma werd president dankzij het ANC, en de partij accepteerde dat hij er een koninklijke levensstijl op na hield – zie bijvoorbeeld zijn presidentiële buitenverblijf van 15 miljoen euro, betaald met overheidsgeld.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Het vertrek van Zuma als een nieuw begin
In al die jaren sinds 1994 was het ANC oppermachtig. Voortlevend op het roemruchte verzetsverleden uit de apartheidsjaren claimt de partij het morele recht om het land te leiden. De nieuwe ANC-leider wordt automatisch president van het land. Dat is uit democratisch oogpunt wel rechtmatig, gezien de enorme kiezersaanhang, maar tegelijk niet gezond. Als één partij de politiek domineert, dreigt machtsmisbruik en corruptie.
Het vertrek van Zuma zou het begin moeten zijn van een grondige reiniging van het Zuid-Afrikaanse politieke bestel. Volgend jaar zijn er algemene verkiezingen. Het is te hopen dat kiezers zich dan herinneren hoe het ANC omging met haar corrupte leider.