Het Regeerprogramma van het kabinet-Schoof illustreert dat dit kabinet past in de traditie van Nederlandse coalities, schrijft Carla Joosten.
De verwachtingen waren hoog gespannen aan de vooravond van het verschijnen van het Regeerprogramma van het kabinet-Schoof. Het eerste kabinet waaraan de PVV van Geert Wilders deelneemt is vooralsnog minder radicaal dan tegenstanders van deelname van die partij aan de regering voorspelden. Nederland zou de paria van Europa worden, maar daar wijst vooralsnog niets op.
Regeerprogramma kabinet-Schoof ‘strengste asielbeleid ooit’?
De PVV wilde het ‘strengste asielbeleid ooit’ en dacht daarbij zelf aan een asielstop. Zover kwam het in de kabinetsformatie van PVV, VVD, NSC en BBB niet. De bedoeling is nog wel het strengste beleid ooit, maar van een asielstop is geen sprake.
Wat dan wel? Het kabinet wil een tijdelijke asiel crisiswet van maximaal twee jaar afkondigen om de asielinstroom te beperken en zo de verstopping in de verwerking van asielaanvragen en de opvang te verkleinen. Die noodwet maakt het mogelijk om af te wijken van de Vreemdelingenwet en kan zonder toestemming van het parlement worden ingevoerd. Ook verdwijnt de asielvergunning voor onbepaalde tijd.
‘Meerderjarige kinderen’ kunnen niet meer naar Nederland komen als een familielid een vluchtelingenstatus heeft gekregen. Het niet meewerken aan terugkeer wordt strafbaar.
Een strenger asiel- en migratiebeleid is volgens de partijloze premier Dick Schoof nodig om de zorgen van veel Nederlanders over de komst van pakweg 50.000 asielzoekers per jaar naar Nederland weg te nemen.
Dat ook Duitsland een strenger asielbeleid wil speelt kabinet in de kaart
Het kabinet wil veel van deze maatregelen zo snel mogelijk invoeren. Arbeidsmigratie wordt beperkt tot die migratie die echt meerwaarde voor het land heeft. Het voornemen om in Brussel te vragen om een opt out voor het Europees asielbeleid staat ook in het Regeerprogramma en is kansrijker nu ook Duitsland een strenger beleid wil. Iets wat het kabinet in de kaart speelt.
In het kabinet maakten vooral PVV en VVD zich sterk voor aanscherping van het vreemdelingenbeleid. NSC komt er in het Regeerprogramma ook goed vanaf gezien de uitvoerige aandacht voor het door die partij bepleite goed bestuur en de uitwerking van het plan van NSC-oprichter Pieter Omtzigt voor een Constitutioneel hof. De kleinste regeringspartner BBB kan erop bogen dat veel minder streng wordt ingegrepen in de veehouderij.
Het Regeerprogamma had een veel concretere uitwerking moeten zijn van het Hoofdlijnenakkoord dat de vier dragende partijen in de kabinetsformatie sloten. Maar veel dossiers hebben nog open eindjes en het zal wel even duren voordat maatregelen zijn uitgevoerd.
Kabinet zet in op inkrimping veehouderij
Behalve over het vreemdelingenbeleid van het kabinet zal in de Kamer nog het nodige debat volgen over de voorgenomen bezuinigingen op het onderwijs en de ingreep in de veehouderij. Ondanks de deelname van BBB aan het kabinet-Schoof is het de bedoeling de veestapel te laten krimpen, maar in tegenstelling tot het kabinet Rutte IV is er nu geen sprake meer van gedwongen krimp. Mocht daarvoor wel zijn gekozen dan zou BBB-oprichter Caroline van der Plas de Kamer verlaten, zei ze afgelopen week.
Het Regeerprogramma – dat leest als het Hoofdlijnenakkoord maar dan met veel meer woorden – is verre van radicaal en illustreert vooral dat ook een kabinet met de PVV er een is dat past in de traditie van Nederlandse coalities die de olietanker van de staat slechts minimaal van koers laten veranderen. De marges om beleid te veranderen zijn als altijd smal.
Kabinet voegt zich geruisloos naar de poldercultuur
Er is ook geen sprake van een breuk met de poldercultuur. Bij de totstandkoming van het Regeerprogramma is uitvoerig overlegd met adviesorganen en belangenorganisaties.
Al met al is het kabinet minder ongewoon dan tegenstanders en critici van deze coalitie willen doen geloven. Het programma is niet radicaal en tot op heden is er ook weinig radicaals te ontdekken aan de gedragingen van de ministers – zeker ook die van de PVV die zich in de Tweede Kamer constructief opstellen, ook tegenover de oppositie.
De partijloze premier Dick Schoof toonde zich trots dat zijn kabinet het snel eens werd over de begroting voor 2025 en over het Regeerprogramma. In dat programma staat nadrukkelijk dat voor dit kabinet ‘elke kiezer telt.’
Maar ook van de burger wordt iets verwacht. ‘Voor hen die zich niet aan de wet houden, die zich afkeren van onze samenleving, voor hen die kiezen voor een onverantwoorde en respectloze houding richting anderen geldt een harde aanpak,’ staat in het Regeerprogramma.
Regeerprogramma besteedt aandacht aan huwelijksdwang
Ook ‘zelfbeschikking en de vrijheid om eigen keuzes te maken’ ook in ‘gesloten gemeenschappen’ krijgen aandacht. Het kabinet kondigt ‘schadelijke praktijken zoals huwelijksdwang en vrouwelijke genitale verminking’ aan te pakken. Een toe te juichen belofte van het Regeerprogramma dat verschijnt op een moment dat blijkt dat ‘eergelateerd geweld’ in Nederland fors is gestegen. Het leek er de afgelopen jaren soms op alsof het moderne Nederland middeleeuwse praktijken maar moet accepteren.