Voor het eerst besluit een land uit de Europese Unie te stappen. Of meer landen zullen volgen is ongewis, maar vaststaat dat de centraliserende krachten in Europa een daverende klap hebben opgelopen.
Dat juist de Britten als eersten de Unie verlaten, is in zoverre bijzonder, dat ze net als de Denen al niet meededen aan de belangrijkste Europese verworvenheden, te weten de euro en de immigratie. Als één land betrekkelijk weinig reden had om uit de EU te stappen, is het wel Groot-Brittannië.
>>> Britten stappen uit de EU: hoe verloopt het Brexit-proces? Lees verder >>>
Wie de groeiende weerzin tegen de Europese Unie – in vrijwel alle EU-landen – wil verklaren kan niet om de massamigratie heen. De Europese Unie dwingt landen niet alleen tot het toelaten van migranten, de Europese Unie wordt ook steeds groter en inwoners van al die landen hebben dan weer vrije toegang tot de andere landen en tot de arbeidsmarkten. Dat kan volgens economen en politici heel nuttig zijn, maar velen zien dat heel anders, vaak ook om goede reden.
Pest in het lijf
Zoals de Noord-Europeanen met de pest in het lijf gedwongen solidair zijn met Zuid-Europese eurolanden en met hun stem uitwijken naar wat ‘rechts-populistisch’ wordt genoemd, zo stemmen Zuid-Europese landen steeds vaker op radicaal links, in de hoop aan bezuinigingen te ontsnappen.
>>> Na Brexit’ kan alleen Angela Merkel de EU nog redden Lees verder >>>
De Europese Unie wringt, schuurt en scheurt. Te veel pretenties, te veel hooi op de vork, te weinig democratie en te veel technocratie. Altijd maar vooruit vluchten, altijd maar meer – tot de wal het schip keert.
Allerdomste
Het allerdomste dat de Europese leiders na Brexit kunnen doen, is wederom kiezen voor een vlucht vooruit, zoals al weken in Brussel wordt bepleit. Vertrek van het eurosceptische Groot-Brittannië zou een buitenkansje zijn om weer meer bevoegdheden in Brussel te stapelen.
Het zou olie op het vuur zijn, want de Britten zijn misschien wel een beetje bijzonder, maar uitzonderlijk zijn ze niet. Overal is er weerzin tegen Brussel en juist gehechtheid aan het nationale. Weinigen zitten er op te wachten om steeds maar te moeten doen wat Brussel zegt, of wat Berlijn en Parijs nu weer als compromis hebben afgesproken.
In Duitsland en Frankrijk groeit ook de euroscepsis en de afkeer van weer meer immigratie, getuige de populariteit van de Alternative für Deutschland en het Front National van Marine le Pen.
Eurofiel
En Nederland? Nederland was nooit zo eurofiel als vaak is beweerd. Lange tijd kon de Europese Unie de Nederlanders amper iets schelen. Totdat in de jaren negentig bleek dat Nederland de grootste betaler was geworden. De euro is in Nederland zo mogelijk nog minder populair dan in Duitsland.
Niet voor niets stemde in 2005 een ruime meerderheid van de Nederlanders tegen de Europese Grondwet. Het recente Oekraïne-referendum was meer een kwestie van afkeer van Brussel dan van afkeer van Oekraïne. Niet voor niets dacht de Duitse minister van Financiën Wolfgang Schäuble onlangs dat in het geval van een Brexit Nederland wel eens de volgende zou kunnen zijn.
Nexit
Geert Wilders, al jaren pleitbezorger van een Nexit, wil ook een referendum met als inzet dat Nederland uit de EU stapt. Voor zo’n referendum is vooralsnog geen wettelijke mogelijkheid, maar wat niet is, kan komen.
De uitslag van zo’n referendum is vooraf net zo ongewis als in Groot-Brittannië en kan uitvallen in de richting van een Nexit. Dat is niet iets om opgetogen over te worden, maar wel een extra reden om eens wat minder idolaat mee te doen aan alles wat uit Brussel komt.
Het wordt tijd om ook eens niet mee te doen, met het Europese migratiebeleid bijvoorbeeld. Of met de euro, als die zo onhoudbaar is als zich laat aanzien. Soms is minder beter.