De Europese Unie streefde naar een veilige Europese ruimte voor vrijheid, solidariteit en gerechtigheid. De Unie zou haar volkeren leiden in de geest van Europese lotsverbondenheid en solidariteit. Er wordt gezegd dat de EU, na de Tweede Wereldoorlog, de echte vredesbewaker van Europa is geweest.
Het idee wordt in stand gehouden dat Europa zonder de EU door oorlogen en andere conflicten ten onder zou zijn gegaan. De EU is van ons allemaal. Jullie, wij zijn de EU, werd ons voorgehouden. Om prachtige pompeuze woorden hebben de eurocraten nooit verlegen gezeten.
Arendo Joustra:
Niet alleen in ‘Brussel’ moet het anders, ook in Den Haag. En wel zo Lees verder >>
Nu is de EU – of beter gezegd de eurocraten – bedroefd, voor het eerst. De Brexit is de Europese beproeving bij uitstek. Nu komen we erachter wat de werkelijke waarde van die mooie woorden en beginselen is. Nu kunnen we vaststellen of de eurocraten trouw zijn aan de mooie woorden die ze in de afgelopen decennia hebben verkondigd. Laten we de proef op de som nemen: hoe zit het met de bestendigheid van een basiswaarde, namelijk de solidariteit?
Quick and dirty
Niet alleen D66, maar ook het CDA behoort tot de harde kern van de eurocraten. De Europese Unie was het lievelingsproject van CDA onder leiding van oud-premier Ruud Lubbers en diens opvolgers. Geïnspireerd door het christelijke gebod van naastenliefde legt het CDA de nadruk op het solidariteitsbeginsel. Nadat de uitslag van het Brexit-referendum bekend werd, eiste het CDA het onmiddellijke vertrek van de Britten: ‘Europa moet geen twee jaar lang met de Britten onderhandelen over de voorwaarden van vertrek uit de EU. Ik zou zeggen: quick and dirty eruit’, aldus CDA-Kamerlid Raymond Knops.
Dat is de taal van een ervaren charlatan gedurende een echtscheiding: quick and dirty eruit. Het was een bizar voorbeeld van solidariteit op basis van de naastenliefde. Wacht even, wij zijn solidair met de lidstaten, met elkaar. Voorwaar, ik geef u dan een christelijk geïnspireerd antwoord: heb u vijanden lief! Het is wel erg ouderwets.
Intrigerend
De Franse regering, met een somber uitzicht op de verkiezingen in 2017, reageerde hard maar diplomatiek: ‘De rest van de Unie heeft geen tijd te verliezen om haar toekomst vorm te geven zonder het Verenigd Koninkrijk.’
‘Geen strafexpeditie’: Rutte gunt Britten adempauze na Brexit Lees verder >
In een andere solidariteitsconstructie, namelijk die van de eurozone, moeten wij behoorlijk veel geduld opbrengen met de zuidelijke landen. En dat kost ook nog veel geld, terwijl de Franse regering een beroep doet op het solidariteitsbeginsel. ‘Europa houdt niet op te bestaan na het vertrek van Britten,’ benadrukte de Franse president. Mooi gezegd François Hollande, maar wat zou u als Franse burger verwachten van de EU wanneer straks de Fransen voor een Frexit kiezen? Quick and dirty eruit? Het blijft intrigerend.
Cabaretgroep
Charles Michel, de Belgische premier (dat wil zeggen: de premier van minstens drie verschillende stammen, namelijk Vlaanderen, Wallonië en EU-gastheer Brussel) was zoals altijd markant en ondubbelzinnig in zijn reactie: ‘Zet uw zaak op in België.’ De premier van de hoofdstad van de EU denkt dat één op de vijf bedrijven in het Verenigd Koninkrijk overweegt om het land te verlaten. Hij weet precies wat deze bedrijven daarna moeten doen: ‘Als ze dat doen, heb ik liever dat ze naar Vlaanderen, Wallonië of Brussel komen dan naar bijvoorbeeld Nederland.’
Dit is geen grap, al moet ik toegeven dat sommige Belgische politici tot de meest excellente cabaretgroep van Europa behoren. Het zijn de prinsen carnaval van de EU, want de premier zei daarna dat hij vooral niet wil provoceren met zijn oproep: ‘Maar ik wil niet dat België de rekening betaalt voor de Brexit.’
Had maar helemaal aan het begin gezegd dat wij de rekening moeten betalen. Dat het welzijn van velen, en vooral van die arme Britten, afhangen van deze Belg is een buitengewoon trieste constatering.
Meedogenloos
De eurocraten met hun hoogdravende woorden, de eurofilosofen met hun gewichtige, maar holle begrippen moeten nu toegeven dat de EU meer lijkt op een ordinair, Angelsaksisch bedrijf dan op een bezielde ruimte. Het zou mij verbazen als u de voorbije dagen één woord hebt gehoord dat verwijst naar het solidariteitsbeginsel of naar menselijke waardigheid. De solidariteit van de EU geldt slechts voor brave leden. Uittreders wacht een meedogenloze strafexpeditie. Zo willen de heren en dames de vrede in Europa handhaven.
De eurocraten vergeten dat de Britten formeel nog steeds Europese burgers zijn. En ook wanneer ze uittreden, behoren de Britten tot de Europese familie. Wat zich nu aan ons voordoet, is een redeloos Imperium Europaeum dat bereid is tot het uiterste te gaan om de afvallige broeder te bestraffen. En juist dit maakt de financiële markten zenuwachtig.
De fundamentele waarden bij eurocraten zijn blijkbaar weerloos. De solidariteit moet ook gelden voor afvallige leden, totdat ze zelfstandig zijn. Zo en niet anders bewaak je de vrede en bouw je aan een bezielde politieke ruimte.