De wereldwijde stroom van asielzoekers, vluchtelingen en migranten zwelt aan, maar het steeds rijkere deel van Azië merkt er weinig van. Met reden: ze zijn er gewoon niet welkom.
Het was maar een klein berichtje, maar legde wel meteen een enorm cultuurverschil bloot: Japan heeft besloten om een kwart miljoen (260.000 tot 345.000 om precies te zijn) immigranten toe te laten, voor een periode van vijf jaar. Een logisch besluit zou je denken, want het vergrijzende land heeft te maken met grote tekorten aan arbeidskrachten. Voor elke sollicitant is gemiddeld 1,55 baan beschikbaar. En met robots valt niet alles op te lossen.
Robbert de Witt
Robbert de Witt (1978) is chef van de redactie Buitenland bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Maar het felle debat in Japan hierover laat zien hoe anders er daar wordt aangekeken tegen immigranten. Ze zijn namelijk allesbehalve welkom. En dat geldt evenzeer voor andere landen in dit welvarende deel van de wereld.
Tegen de wens van de Zuid-Koreanen
In Japan deden in 2017 19.629 asielzoekers een aanvraag voor een verblijfsvergunning in Japan. Daarvan werden er 20 geaccepteerd. Dat was geen uitzondering. Een jaar eerder waren er 11.000 asielaanvragen, en werden er 28 asielzoekers toegelaten.
Onlangs berichtte correspondent Jeroen Visser vanuit Zuid-Korea over de ophef in dat land over de plotse komst van 491 (!) Jemenieten, die via Maleisië hoopten op asiel in het welvarende Zuid-Korea. Dat was tegen de wens van veel Zuid-Koreanen. Hoewel uitzetting lastig bleek vanwege internationale verplichtingen, besloot de regering in Seoul ze uiteindelijk een verblijfsvergunning voor maximaal één jaar te geven. En die zou bovendien meteen worden ingetrokken op het moment dat er eerder een einde komt aan de burgeroorlog in het Arabische land.
Lees het stuk van Zuid-Korea-correspondent Jeroen Visser: Het kiertje voor immigranten wordt snel weer afgesloten
En hoewel Zuid-Korea wel vluchtelingen uit Noord-Korea toelaat, was de behandeling van de Jemenieten geen uitzondering. Pas in 2001 werd de eerste niet-Koreaan geaccepteerd als asielzoeker: in dat jaar kreeg één Ethiopiër de asielstatus toegewezen.
Asielzoekers zijn ‘mentaal ziek’
Dat dit een breder Aziatisch verschijnsel is, werd al een beetje duidelijk tijdens de Rohingya-crisis van 2015. Deze etnische groep, die het brandstichtende en moordende regeringsleger van Birma (Myanmar) ontvluchtte, hoefde niet te rekenen op een warm welkom in buurlanden. Zij die per boot probeerden om Maleisië en Indonesië te bereiken, dobberden weken op zee. Niemand wilde ze helpen. Toen het een internationale mediakwestie werd, mochten ze aan land – maar alleen op voorwaarde dat ze binnen een jaar zouden vertrekken.
In Bangladesh zijn de 200.000 Rohingya-vluchtelingen uit het buurland wel opgevangen. Maar zo dicht mogelijk bij de grens. En premier Sjeik Hasina noemde de asielzoekers ‘mentaal ziek’ en vond dat ze moesten worden vervolgd.
Landen in Zuidoost-Azië vonden lang een luisterend oor bij westerse landen met hun argument dat zij ontwikkelingslanden waren en dus niet in staat om grote aantallen vluchtelingen op te nemen. Maar in 2016 begon VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR al meer druk uit te oefenen op landen als Maleisië en Thailand, omdat hun situatie sinds de jaren negentig enorm is veranderd: middle income-landen zijn best in staat om meer vluchtelingen op te nemen.
De Aziatische afzijdigheid wordt in één oogopslag duidelijk op deze interactieve kaart van de UNHCR.
Aantasting van de nationale cultuur
The Straits Times, een dagblad gevestigd in Singapore, schreef onlangs dat immigratie zelfs steeds minder gewenst is in veel Oost-Aziatische landen, vooral uit angst dat banen van lokale werknemers worden ingepikt. In het homogene Japan en Zuid-Korea wordt aantasting van de nationale cultuur gevreesd. Dat klinkt vertrouwd.
Intussen wordt er veel gemopperd op westerse landen – de Verenigde Staten, Australië, verscheidene Europese landen – die geen zin hadden om het VN-Migratiepact te ondertekenen, dezer dagen in Marrakesh. En als het gaat om oorlogsvluchtelingen uit het Midden-Oosten, wordt er – terecht – gewezen naar steenrijke landen op het Arabische schiereiland: waarom laat Saudi-Arabië eigenlijk amper Syriërs toe? Het zijn meestal geloofsgenoten die dezelfde taal spreken.
Aanzwellende migratiestromen
Dat Oost-Azië zo weinig asielzoekers verwelkomt, is geen kwestie van afstand. Immigranten weten immers prima het afgelegen Australië te bereiken.
Maar in de aanzwellende migratiestromen lijkt het rijke deel van Azië de dans te ontspringen. Nog wel.