Wereldwinkelproza kenmerkt visie van CDA

Over iets meer dan een jaar mogen we weer met z’n allen naar de stembus en het CDA is met de warming-up begonnen. Het ‘visiedocument’ leest alsof het is geschreven door mensen die verdwaasd om zich heen kijken in een wereld die te snel aan ze voorbijtrekt, schrijft Constanteyn Roelofs.

De commissie voor het partijprogramma is bekend (een sterrencast: onder anderen Ben Knapen, Pieter Omtzigt, Carel Stolker en Sywert van Lienden) en de trouwe leden van de lokale afdelingen mogen meepraten over het visiedocument Zij aan Zij, waarvan niet duidelijk is of dat de basis gaat vormen voor het programma, maar wat toch leuk is om eens even door te bladeren om te zien waar het CDA naartoe wil.

Het doet de roomse bloedgroep in het CDA ongetwijfeld goed dat het, na de inleidende beschietingen, begint met een citaat van paus Franciscus. Ook de rest van het document lijkt het een beetje op Rerum Novarum, de grote encycliek uit 1891 tegen het socialisme, het liberalisme en alle andere vervelende -ismen van die tijd. Vooral dat mensen niet alleen werken voor de centjes, maar ook voor de zingeving en dat ze uit materiële zorgen moeten worden opgeheven, om zo met zinvol werk en een vrolijk gezin in een zorgende samenleving te kunnen staan – Zij aan Zij. Allemaal très KVP, en daarom goed en zegenrijk werk.

Ook is het mooi dat er flink wordt uitgevaren tegen de parasitaire klasse van consultants, regenten en bemoeimanagers die de zorg, het onderwijs en allerlei andere instituten verstikken met regeldrift, controledrang en geïnstitutionaliseerd wantrouwen. Hiertegenover stellen de schrijvers het subsidiariteitsprincipe, wat zo ongeveer inhoud dat de instituten weer dienstbaar moeten zijn aan het doel waarvoor ze zijn opgericht en aan de mensen die ervan gebruikmaken, in plaats van te dienen als vehikels voor de manageriale regentenklasse. Hoogst behartigenswaardig, waarbij we even voorbijgaan aan het feit dat kroonprins Wopke Hoekstra afkomstig is van consultancybureau McKinsey – de grootste sloper van de middle class.

Naar een land dat weer normaal gaat doen

Als je zo een beetje wegdroomt bij het zalvende proza, blijft de indruk hangen dat de schrijvers van het documentje weten dat we smachten naar een land dat weer eens normáál gaat doen. Een land waar de kinderen gewoon weer knikkeren op straat, waar je voor een administratieve handeling niet langs twintig case managers en consumer satisfaction experts moet en een land waar niet elke moorkop of elk kunstwerk onderwerp wordt van een talkshowoorlog over onderhuidse patronen van koloniale kwaadaardigheid. Met veldwachters en spitsboeven, niet met gewapende terreurbestrijders en een cocaïnemaffia.

Het is ook een document dat dingen níet zegt. Het begint ongelooflijk vermoeiend te worden, maar de olifant in de kamer is natuurlijk weer de islam. Nee, de islam wordt weer niet genoemd. Wel dat we in een ‘veranderend religieus landschap’ leven en dat we elkaar allemaal een plaatsje moeten geven in het Grote Huis van het Nieuwe Verhaal voor Nederland.

Tenenkrommend bijna, zeker voor een confessionele partij. Leek religie rustig op weg naar de uitgang, dankzij de giftige strijd tegen de ongelovigen door de harde kern van de islam en de hoogst onverkwikkelijke gang van zaken rond de islamitische scholen liggen er juist allemaal grondrechten van de confessionele beweging  onder vuur – vooral het recht op scholen op religieuze grondslag. Het CDA lijkt zich echter niet te durven mengen in deze strijd.

Een samengestelde ruïne van omgevallen zuilen

Het is sowieso een documentje dat af en toe leest alsof het geschreven is door mensen die een beetje verdwaasd om zich heen kijken in een wereld die te snel aan ze voorbijtrekt. Kan natuurlijk niet anders bij zo’n samengestelde ruïne van omgevallen zuilen, maar goed.

We moeten allemaal in een groot huis wonen, maar hoe hoog het hek om de tuin is, blijft vaag. Het wereldwinkelproza van ‘iedereen hoort erbij’ en ‘een plaats geven in het huis van de samenleving’ had ook gewoon van Jesse Klaver afkomstig kunnen zijn, of van de restantjes PvdA.

Ook op ethisch gebied is er weinig conservatiefs aan: zorgtaken moeten verdeeld, abortus moet mogen en voltooid leven niet (maar euthanasie wel). Helemaal pijnlijk wordt het als het CDA probeert om senioren weer hip, cool en flex te maken bij de jongeren, of de paragraaf over ‘Cybersamenlevingen’. Het visiedocument concludeert dat we van de mechanische bandrecorder zijn overgestapt naar het grote boze internet en dat de sfeer daar onbeleefd is. Grutjes!

Ineens concreet en venijnig

Op andere vlakken wordt het documentje ineens concreet en venijnig. Moed toont de commissie door zonder omwegen te stellen dat het klimaat naar de barrebiesjes gaat door overconsumptie: dat soort klimaatrealisme zien we niet vaak, mondiaal gezien, bij de rechtse bewegingen. Ander voorbeeld: de belastingdienst en het woud van regels met aftrekposten en toeslagen moet weg en vervangen worden door een vlaktaks.

Goed, nu mag je delibereren over de aanbevelingen van het werkje, met wonderlijke fraseringen als dat ouderen in het vervolg niet meer gezien moeten worden als over the hill, maar als ‘coach’ en ‘inspirator’ voor jongeren. Dit alles om de christen-democratische traditie te bewaren – hoewel Christus nauwelijks wordt genoemd en nergens wordt uitgelegd waarom een partij op bijbelse grondslag beter af is dan een partij die – noem eens wat –  geworteld is in de Koran, Utopia voor Realisten of Das Kapital. En dat maakt dit Zij-aan-Zijige toekomstperspectief een beetje een slappe voorzet.