Terwijl corona de economie op slot heeft gezet, is er ook altijd nog het stikstofprobleem waaraan ‘onzichtbaar hard gewerkt wordt’, maar waarover we van het kabinet maar weinig officieel horen. En de commissie-Remkes is ook nog behoorlijk stil over haar eindconclusies. Thijs Udo is benieuwd. Bij CO2 gaat het kabinet juist ondemocratisch snel.
Deze bijdrage is ingezonden door Thijs Udo, bestuursrechtjurist, ondernemer, oud-Tweede Kamerlid voor de VVD, voormalig Provinciale Statenlid Zuid-Holland, oud-wethouder gemeente Katwijk, annex regiobestuurder Holland Rijnland.
Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van Elsevier Weekblad.
Vorige week konden het landbouwcollectief en minister van Landbouw Carola Schouten (ChristenUnie) het helemaal niet eens worden. En de opening van vliegveld Lelystad is ook weer uitgesteld.
Nederland is geografisch zo klein, maar laten wij groots denken: milieu en stikstof zijn geen bestuurlijke speeltjes. Samen sterk, moet de leidende gedachte hier zijn, ook voor onze luchtvaart. Corona ontneemt ons al genoeg energie.
Corona doet bij beide ontwikkelingen een duit in het zakje. Niet echt lekker. Waar blijft dan de controle van het parlement, zou je zeggen.
Het stikt qua stikstof van de problemen op het gebied van de ruimtelijke economische structuur, waarin ook de provincies een belangrijke stem hebben, juist qua vergunningverlening en handhaving. Maar de Tweede Kamer behandelt momenteel geen wetsvoorstellen of kabinetsbrieven en overlegt ook nu niet in Commissieverband. Best een uitzonderlijke situatie. Gelukkig wordt er nog wel gesproken tussen partijen in het veld. Althans, dat is de bedoeling.
CO2 en klimaat
Vanuit het niets komt het kabinet ineens weer met maatregelen voor kolencentrales. En nu zou ook de klimaatproblematiek – denk aan het Urgenda-arrest, 25 procent minder CO2-uitstoot voor het einde van het jaar – nog haast hebben? Dat dacht ik niet. Onze nationale doelstelling is op een haar na gehaald.
De Hoge Raad heeft hier echt zelf een glijpartij van gemaakt, door de rechtspraak te vermengen met democratische politieke besluitvorming. De trias politica van Montesquieu is te grabbel gegooid. Hierover is het laatste woord nog niet gezegd. Waar is de tegenstand, ook van VVD en CDA?
Lees ook van Thijs Udo: Stikstofprobleem: hoe en wanneer kan Nederland van het slot af?
Angst is ook hier een slechte raadgever. Het versneld afkoppelen van kolencentrales: doe het niet. De supermoderne kolencentrales in Nederland zijn stuk voor stuk milieuvriendelijker dan de bruinkoolcentrales in Duitsland, en natuurlijk ook de centrales in Oost-Europa of China. En het (fiscaal) stimuleren van elektrisch rijden, de aankoop van milieuvriendelijke producten en vrijwillige woningisolatie zijn veel effectiever. Beloon de consument voor milieuvriendelijk gedrag, en straf niet zoveel in de vorm van steeds weer hogere accijnzen op benzine en gas. Ook zou het kabinet zijn plan voor het voorgenomen ‘gasloze energietijdperk’, dat alleen maar verliezers kent, moeten herzien. Wetenschappers bewijzen immers het tegendeel. Voortschrijdend inzicht is echt geen schande. Vooral hoogleraar D. Scheulders van de TU Eindhoven heeft zich sterk in deze discussie gemengd: ‘Als wij stoppen met aardgas, wordt de CO2- uitstoot alleen maar groter,’ zegt hij. We moeten eerst zorgen dat we voldoende duurzame energie kunnen opwekken.’
Inmiddels is duidelijk geworden dat een belangrijk doel van de VN-Klimaatconferentie in Madrid een jaar wordt uitgesteld: de internationale handel in emissierechten. Dit belangrijke onderdeel gaat pas volgend jaar naar de klimaatconferentie in Glasgow. Hierop zal onze nationale politiek ook moeten gaan inspelen. Nederland moet bij het terugdringen van CO2-uitstoot niet vooroplopen, want dat is zinloos. Het gaat om de internationale afspraken: de klimaatimpact van de Verenigde Staten, China en Rusland.
Stikstof en de Eurocommissaris
Waar is de Europese Commissie met klimaatcommissaris Frans Timmermans? Mijn oproep aan Timmermans: kom uit je kantoor met die Green Deal, en maak er een praktische deal van waaraan Nederland ook iets heeft. Er liggen vele miljoenen klaar om onze natuurgebieden te beschermen en op te knappen, maar geef ons land ook de gelegenheid om dit praktisch en haalbaar voor iedereen op te lossen. En verruim met ons kabinet de ruimte voor woningbouw, bedrijven, particulieren en de overheidsinfrastructuur. Linksom of rechtsom. Een andere vormgeving en ligging van de natuurgebieden moet toch kunnen. Het eindeloos verplaatsen van landbouwkundige bedrijven duurt vele jaren en is voor mensen met landbouwbedrijven heel moeilijk.
Lees ook het commentaar van Rob Ramaker: Geen simpele oplossing voor problemen ‘stikstofvonnis’
De boeren trokken vorige week de stekker uit het overleg, want wat op tafel lag, is voor hen onaanvaardbaar. Zij eisen dat de sector allerlei maatregelen vrijwillig kan gaan nemen. Boerenleider Aalt Dijkhuizen wil geen verplichtingen, bijvoorbeeld over de aanpassingen in het veevoer en de brongerichte aanpak van mineralenoverschot in dierlijke mest. Deze plannen mogen volgens de boeren ‘niet worden opgelegd’. Daarnaast pleiten zij voor meer koeien in de wei en het uitrijden van mest verdund met water.
En dan landbouwminister Carola Schouten, die zegt dat na de coronacrisis de stikstof terug op tafel komt. Volgens mij is die nooit weggeweest. De eerder aangekondigde maatregelen voor 500 miljoen euro liggen klaar om veehouderijen in kwetsbare gebieden op te kopen en er zijn veel plannen om tot innovatie en verduurzaming van de stallen te komen. Dus dan zeg ik tegen de boerenvoormannen: dit is zo slecht nog niet en kom tot bedaren: met alleen vrijwilligheid redden we het niet.
De argumenten van de onredelijke doorwerking van nieuwe stikstofmaatregelen ondanks corona en het argument dat ‘landbouw’ te veel wordt vervangen door andere activiteiten, zijn toch niet meer te verdedigen. Andere sectoren (midden- en kleinbedrijf, industrie, luchtvaart, autoverkeer) doen mee en verdienen ook meer armslag.
Minister Schouten heeft in de Tweede Kamer gezegd dat de voorgenomen opkoopregelingen eerst juridisch klaar worden gemaakt voor de zomer van 2020, voordat de Europese Commissie haar fiat moet gaan afgeven. Duidelijk is volgens de minister al dat de Commissie deze stukken in de zomer zal krijgen en pas maanden daarna komt hopelijk het jawoord. Dan vraag ik mij af: waarom doen het Landbouwdepartement aan de Bezuidenhoutseweg en de Europese Commissie hier zo lang over? Corona heeft wet- en regelgeving toch vloeibaar gemaakt? De coronacrisis stelt de Europese Unie en de Europese Centrale Bank wel in staat een van de grootste financiële impulsen na de Tweede Wereldoorlog te gaan geven aan de economieën van de lidstaten. Waarom zou bij het stikstofbeleid dan alles zo lang moeten duren?
Dan zeg ik come on, mijnheer de Eurocommissaris Frans Timmermans, doe ook eens een positieve duit in het zakje! Wij horen u nu niet, help Nederland.
Luchtvaart
Het uitstel van de opening van vliegveld Lelystad is ook weer zo’n ‘corona-effect’, dat sterk ingrijpt in de cruciale nieuwe luchtinfrastructuur in ons land. Lelystad Airport is helemaal klaar en zou de vakantievluchten van Schiphol prima kunnen overnemen bij de intercontinentale vluchten. Maar nu heeft het kabinet besloten om tot november 2021 te wachten. Alles na de verkiezingen.
De Commissie voor de milieueffectrapportage (MER) en het RIVM hebben ontdekt dat diverse stikstofberekeningen niet helemaal deugen. De neerslag van stikstof op de Veluwe als natuurgebied is hoger dan geraamd en er is een natuurvergunning nodig. Daar gaan we weer. De VVD wil graag dat de luchthaven snel opent, maar D66 en de ChristenUnie liggen dwars. Zij lijken meer begaan met het milieu dan met de economie of de belangen van de burgers rondom Schiphol.
Maar één ding is zeker: deze kwestie gaat veel banen kosten en een compleet nieuw en modern vliegveld ligt werkloos stil. Dit gaat zeker weer een belangrijk item worden bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart volgend jaar. Hier word ik niet vrolijk van. Het is te gek voor woorden dat bepaalde politieke partijen juist en vooral opkomen voor kiezers uit hun eigen achterban of regio. Wij moeten positief blijven denken en handelen: corona en stikstof verdienen beide de best mogelijke oplossing. Nederland moet op tijd van dit ‘dubbele’ slot af.
Auteur: Thijs Udo is bestuursrechtjurist, ondernemer, oud Tweede Kamerlid voor de VVD, voormalig Provinciale Statenlid Zuid Holland, oud Wethouder Gemeente Katwijk, annex Regiobestuurder Holland Rijnland.