De documentaire The Mole is fascinerend, bijna ongeloofwaardig, maar zeer de moeite waard om te zien, schrijft Robbert de Witt. De film benadrukt nog eens dat er geen enkele reden is om lichtzinnig te doen over het anachronistische regime in Noord-Korea.
Het is natuurlijk een geweldig cliché om te zeggen dat de werkelijkheid soms vreemder is dan fictie (‘stranger than fiction’). Maar wie de documentaire The Mole ziet, kan moeilijk anders concluderen. Tenminste, als het allemaal klopt wat we zien. Want de documentaire van de Deense regisseur Mads Brügger is een opeenstapeling van merkwaardigheden.
Overigens, The Mole is te zien op 2Doc, dat momenteel veel uitstekende documentaires biedt. Dat doet vermoeden dat de publieke omroep dankzij de hevige concurrentie van Netflix een tandje bij heeft gezet. Pure winst voor de kijker in elk geval.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij EW. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Gefascineerd door totalitaire regimes
Brügger maakte in 2006 al eens een documentaire over Noord-Korea, The Red Chapel, over twee komieken die naar Noord-Korea reizen. Die film was de autoriteiten in het streng gesloten Aziatische land zo slecht bevallen dat de journalist het land niet nog eens mocht bezoeken. Maar een werkloze Deense kok, Ulrich Larsen, zag deze documentaire en nam contact op met Brügger. Larsen zei gefascineerd te zijn door totalitaire regimes sinds hij als veertienjarige enkele leeftijdgenoten uit de pas opengestelde DDR had ontmoet.
Tien jaar lang doet Larsen, met medeweten van Brügger, zijn best om te infiltreren in het stalinistische land aan de andere kant van de wereld. Zonder dat zijn vrouw er iets van weet, beweert Larsen. De kok, die een uitkering krijgt omdat hij chronisch ziek is, wordt lid van de Deens-Noord-Koreaanse vriendschapsclub. Een depressief clubje zielige communisten, oordeelt de werkloze kok. De leden krijgen medailles en aandacht, en dat is voldoende voor deze Deense deplorables.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Tanks, raketten, alles kunnen ze kopen
Larsen werkt zichzelf omhoog, richt een eigen KFA op (Korean Friendship Association) en mag naar Noord-Korea. Dan wordt de documentaire steeds gekker. Hij ontmoet een adellijke Spaanse, die voorzitter is van de internationale KFA. Deze Alejandro Cao de Benós bestaat echt: persbureau Bloomberg heeft een artikel aan hem gewijd, als de persoon die je moet kennen als je zaken wilt doen in Noord-Korea.
De Spanjaard vraagt Larsen of hij investeerders kan regelen, want Noord-Korea heeft dringend buitenlandse valuta nodig. Het geïsoleerde land zucht immers onder internationale sancties.
Alles wat u wil weten over de Noord-Koreaanse leider: Het geheime leven van Kim Jong-un
Larsen en Brügger besluiten een acteur in te huren die een rijke Scandinavische oliebaron speelt, ‘Mr James’. Die wil wel voor 50 miljoen dollar wapens en amfetamine kopen in Noord-Korea. De rol wordt gespeeld door een Franse ex-commando die acht jaar in een Deense cel heeft gezeten omdat hij cocaïne verkocht aan de elite van Kopenhagen.
Brügger en Mr James gaan naar Pyongyang, krijgen na twee dagen in de watten te zijn gelegd een complete wapencatalogus in handen gedrukt in een kelder in een buitenwijk van de Noord-Koreaanse hoofdstad. Tanks, raketten, alles kunnen ze kopen.
Uiteindelijk is het de bedoeling dat ze in Uganda een eiland kopen, als uitvalsbasis om rechtstreeks naar Noord-Korea te kunnen vliegen, zogenaamd met voedselhulp voor de verarmde Noord-Koreaanse bevolking. Op de terugreis is het vliegtuig dan gevuld met drugs en wapens.
Documentaire biedt blik achter het gordijn dat over Noord-Korea hangt
Tja. Wie gelooft dit nog? Want het tweede deel van deze documentaire, die momenteel op dinsdagavond wordt uitgezonden op 2Doc, belooft nog meer waanzinnige ontwikkelingen.
Wat voor de documentaire pleit, is dat Larsen voortdurend filmt, zogenaamd voor zijn YouTube-kanaal waarmee hij nieuwe vrienden voor het regime wil winnen. De ongefilterde blik achter de schermen maakt de documentaire toch geloofwaardig. En het maakt duidelijk hoe wanhopig de Noord-Koreanen inmiddels zijn. Blijkbaar zijn ze bereid wapens en drugs te produceren, in ruil voor dollars. De achtergrond van ‘Mr James’ wordt amper onderzocht, volgens de acteur omdat de Noord-Koreanen al lang blij zijn met het vooruitzicht op Amerikaanse dollars.
Een misdadig regime
De fascinerende documentaire – komende dinsdag deel twee – wordt wel degelijk serieus genomen: de Zweedse en Deense regeringen hebben al gezegd dat ze de Noord-Koreaanse ontduiking van sancties, waarvan de film het bewijs is, zullen aankaarten bij de Verenigde Naties en de Europese Unie. Ook kan de documentaire wel eens het einde inluiden van alle Korean Friendship Associations wereldwijd.
Bovenal illustreert de documentaire dat er geen enkele reden is om lichtzinnig te doen over het anachronistische regime in Noord-Korea. Kim Jong-Un en zijn kliek vormen een misdadig regime, tot alles bereid voor een paar dollars omdat ze het land de afgelopen decennia volledig hebben leeggezogen.