EU-buitenland-chef Josep Borrell beging een flater door in Moskou publiekelijk de Amerikaanse sancties tegen Cuba af te keuren. Maar de vraag is of hij gelijk had, schrijft Robbert de Witt.
‘Ik snap niet hoe het ze is gelukt,’ zei een verbijsterde Justin Dougherty tegen nieuwszender CNN. De Amerikaanse kustwachtofficier had net drie Cubanen van een onbewoond eiland in de Caribische Zee gered. De twee mannen en een vrouw overleefden 33 dagen lang op een dieet van kokosnoten. Verder was er niets eetbaars te vinden op Anguilla Cay, een rotsachtig eilandje ergens in de azuurblauwe zee tussen de Bahama’s, de Amerikaanse staat Florida en Cuba.
De drie stapten op een gammel bootje om hun heil in Amerika te zoeken. Honderdduizenden gingen hen voor. Er wonen inmiddels bijna anderhalf miljoen Cubanen in de Verenigde Staten.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij EW. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Failliete arbeidersparadijzen
Hardliners zeggen dat de ideologie en de bijbehorende inrichting van de maatschappij de oorzaak zijn van de economische misère. Cuba is bijna het laatste echt socialistische land op aarde, vrijwel alle andere arbeidersparadijzen zijn al failliet. Politieke druk van de gevluchte Cubanen in Amerika speelde zeker een rol bij de harde Amerikaanse opstelling.
Maar critici van Amerika – en dat zijn er velen, zeker in Europa – wijzen op het Amerikaanse Cuba-beleid, dat sinds de jaren vijftig neerkwam op het economisch wurgen van het regime-Castro. Net zolang tot de Cubanen in een contrarevolutie hun communistische machthebbers zouden afzetten. Maar dat is, bijna zeventig jaar na de revolutie, nog altijd niet gebeurd.
Opnieuw op de terreurlijst
Tot die critici van de Amerikaanse sancties behoort, zo bleek afgelopen week, ook EU-buitenlandchef Josep Borrell. Die liet zich verleiden tot het veroordelen van het Amerikaanse afknijpen van Cuba door de geslepen Russische minister Sergej Lavrov. Lavrov merkte natuurlijk meteen op dat hij de EU-sancties tegen Moskou blijkbaar wél nuttig vindt. En hij legde tegelijk een meningsverschil tussen de EU en de Verenigde Staten bloot. Slim.
Overigens vond ook toenmalig president Barack Obama het Cuba-beleid contraproductief. In 2016 bezocht hij het eiland en versoepelde hij de economische sancties. Een beetje vergeefs, bleek later. Want opvolger Donald Trump – die zoveel mogelijk maatregelen van zijn voorganger terugdraaide – stelde opnieuw sancties in. Een week voordat Trump het Witte Huis verliet, liet hij Cuba weer op de terrorismelijst zetten. Volgens Mike Pompeo, toen nog minister van Buitenlandse Zaken, omdat Cuba terrorisme faciliteert. ‘Al decennia helpt de Cubaanse regering moordenaars, bommenmakers en gijzelnemers, terwijl Cubanen zelf geen eten, huis of medicijnen hebben.’
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Toeristen vergapen zich aan de oldtimers op Cuba
De tijdelijke ontspanning onder Obama bracht de Cubanen geen verlichting. Het gaat bar slecht op het eiland. Het haalde nog wat broodnodige buitenlandse valuta’s binnen dankzij westerse toeristen – vooral uit Europa. Die kwamen graag om zich op Cuba te vergapen aan het natuurschoon, de muziek en het exotische socialisme dat nostalgische gevoelens losmaakt bij bezoekers. Alsof je er op straat elk moment Che Guevara kunt tegenkomen.
En natuurlijk vergapen toeristen zich ook aan het anachronistische wagenpark, want door de strenge sancties konden Cubanen geen moderne auto’s kopen en rijden ze nog altijd rond in uitbundig vormgegeven jarenvijftig-auto’s. Vóór Fidel Castro’s socialistische revolutie was Cuba namelijk wel degelijk welvarend.
Maar door corona is ook in Cuba het toerisme ingestort. Het regime probeert toeristen nu te lokken door ze een gratis vaccinatie aan te bieden. Want de gezondheidszorg schijnt uitstekend te zijn. De export van medici naar die andere, inmiddels volledig ingestorte socialistische heilstaat – Venezuela – was jarenlang een mooie bron van inkomsten voor Cuba. Artsen en verplegers gingen graag, want elders was het vaak beter.
Graag snel weg
Zo lijkt de hachelijke situatie van de elf miljoen Cubanen op die van hun drie landgenoten in de Caribische Zee: een verblijf op een tropisch eilandje met palmbomen lijkt exotisch, maar zelf willen ze graag snel weg.
Inmiddels wordt gevreesd dat China dezelfde tactiek gaat toepassen om Taiwan, dat kleine eiland dat net als Cuba onder de buik van een vijandelijk vasteland ligt, klein te krijgen. Maar Taiwan is economisch zeer succesvol, terwijl de communistische machthebbers op Cuba geen sloper van buitenaf nodig hadden.