Wetenschap toegankelijk maken voor de volgende generatie. Dat is de missie van CERN (de Europese Raad voor Kernonderzoek), wereldleider op het gebied van elementaire deeltjesfysica. Met de steun van Rolex zwengelt de CERN & Society Foundation de nieuwsgierigheid van jongeren aan met praktische, educatieve programma’s.
De Rolex Milgauss weerstaat magnetische velden
Het gezamenlijk streven naar exploratie, ontdekking en excellentie smeedt al bijna zeven decennia lang een band tussen Rolex en CERN.
In de jaren 50 stelden ingenieurs vast dat magnetische velden het functioneren van mechanische horloges verstoorden. Daarom ontwikkelde Rolex in 1956 de Milgauss, een horloge dat bestand was tegen magnetische velden van meer dan 1000 gauss.
De gauss – vernoemd naar de Duitse wiskundige en fysicus Carl Friedrich Gauss (1777-1855) – is de verouderde, maar in sommige vakgebieden nog wel gebruikelijke eenheid voor magnetische fluxdichtheid. Hij geeft de sterkte van een magneetveld aan. Intussen is gauss vervangen door tesla (1 tesla = 10.000 gauss).
Rolex vroeg aan de wetenschappers van CERN om de Milgauss te onderwerpen aan krachtige magneetvelden. Het uurwerk wist de test met glans te doorstaan.
Een deeltjesversneller van 27 kilometer
De uitgestrekte campus van CERN bevindt zich ten noorden van Genève, aan de Zwitsers-Franse grens. De organisatie werd op 29 september 1954 opgericht om de wetenschap in dienst van de vrede te stellen. Het CERN telt inmiddels 22 lidstaten.
CERN ontcijfert de fundamenten van het universum. Het bestudeert de elementaire deeltjes van materie, zoals elektronen en atomen. Het onderzoek wordt uitgevoerd door het op hoge snelheid laten botsen van deze elementaire deeltjes in een deeltjesversneller. Zo proberen de onderzoekers inzicht te krijgen in de opbouw van materie: uit welke deeltjes het bestaat en welke krachten de deeltjes bij elkaar houden. Soms ontstaan er uit die botsingen nieuwe deeltjes.
Het versnellen van de deeltjes – soms bijna tot de snelheid van het licht – gebeurt met sterke elektrische velden. Magnetische versnellers dwingen de deeltjesbundels in een cirkelvormige baan. De grootste deeltjesversneller, de LHC (Large Hadron Collider), is een ondergrondse ring van 27 kilometer omtrek. De nieuwe deeltjes kan men zien door grote detectoren – schachten van de begane grond naar de ring die op een diepte van 175 meter ligt.
De uitvinding van www en het deeltje van God
Wetenschap beïnvloedt elk deel van ons leven, bewijst CERN. In dit gerenommeerde onderzoeksinstituut vond de Brit Tim Berners-Lee in 1989 het World Wide Web (www) uit.
In 2012 kondigde CERN met veel tamtam de ontdekking van het Higgs Boson-deeltje aan. Het is vernoemd naar de Britse fysicus Peter Higgs, die het bestaan van dit deeltje theoretisch uitlegde op 15 september 1964.
Het Higgs-Boson-deeltje wordt wel eens ‘het deeltje van God’ genoemd. Het bepaalt de massa van alle bekende elementaire deeltjes en is de sleutel voor het ontstaan van sterren en planeten in het heelal. Zonder het Higgs-Boson-deeltje zou er geen leven bestaan.
Onderzoek in de deeltjesfysica leidde ook tot de touchscreens die we vandaag allemaal gebruiken. En dankzij versnelde deeltjes worden intense bundels van elektromagnetische straling (vaak UV of röntgen) opgewekt voor bijvoorbeeld materiaalonderzoek, maar ook voor de behandeling van kankerpatiënten.
Nieuwsgierigheid is het vonkje voor de wetenschap
Bij CERN werken 2.400 mensen, maar bij de experimenten zijn wereldwijd ongeveer 10.000 wetenschappers van meer dan 600 universiteiten betrokken. Het beantwoorden van fundamentele vragen over het universum vereist de meest knappe koppen en de meest geavanceerde technologieën ter wereld. Maar het vonkje dat al dit baanbrekende werk doet ontbranden, is de natuurlijke nieuwsgierigheid van de mens.
Met de steun van het Rolex Perpetual Planet Initiative wekt de CERN & Society Foundation die nieuwsgierigheid op, wakkert ze aan en leidt ze in goede banen. Dat gebeurt in de Science Gateway. Rolex steunde de bouw van dit koolstofneutrale centrum, een ontwerp van de beroemde Italiaanse architect Renzo Piano. Het werd in oktober 2023 geopend en is publiek toegankelijk. Science Gateway scherpt het bewustzijn van het pionierswerk van CERN aan en inspireert de volgende generatie van wetenschappelijke onderzoekers.
“Elke dag ontdekken we hier iets nieuws”
In de Science Gateway kunnen bezoekers interactieve tentoonstellingen beleven, deelnemen aan praktische experimenten en luisteren naar lezingen in een zaal voor 900 personen. Toegankelijke presentaties prikkelen de nieuwsgierigheid naar de wereld om ons heen.
Anastaisa Tezari, fysicus en educatief medewerker, legt uit hoe ze bij CERN bezoekers aanmoedigen om deel te nemen aan workshops voor open onderzoek. De mensen krijgen materiaal en basisrichtlijnen mee, maar de bedoeling is dat ze samenwerken en concepten uittesten. “De wereld moet weten wat er bij CERN gebeurt. Elke dag vinden we hier iets nieuws uit en komen we een stap dichter bij de kennis over het universum.”
Beamline for schools: leren voor later
Rolex steunt ook de ‘Beamline for Schools’-competitie. Met dit jaarlijkse programma biedt de CERN & Society Foundation studenten van over de hele wereld de gelegenheid om een zelf ontworpen hypothese op het gebied van deeltjesfysica uit te testen in een beamline: het traject van een deeltjesbundel langs het pad van een versneller.
In 2024 dienden 461 teams uit 78 landen een voorstel in. Yuzuka Sasaki, een Japanse hogeschoolstudent, was een van de winnaars. “We leren veel bij, zoals het meten van kosmische stralen en het gebruiken van het data-acquisitiesysteem van CERN. Maar we mogen ook fouten maken en we spreken met wetenschappelijke onderzoekers. CERN laat ons spelen en ontdekken.”
Ontwikkeling is de cruciale term voor Markus Joos, de technisch coördinator van de Beamline for Schools-competitie, “ongeacht of studenten later kiezen voor een academische carrière dan wel de probleemoplossende skills die ze bij CERN verwerven, inzetten voor de industrie. Jonge wetenschappers specialiseren zich tegenwoordig snel, maar hier zijn ze multifunctioneel actief: van elektronica tot communicatie. Dat studenten groeien is voor mij even belangrijk als de wetenschappelijke kennis die ze hebben.”
Rolex en CERN delen dezelfde waarden
Na bijna zeven decennia is het partnership tussen Rolex en CERN sterker dan ooit. De samenwerking wordt gedreven door de ambitie om steeds opnieuw de volgende generatie van wetenschappelijke onderzoekers te inspireren. “Dankzij Rolex kunnen we meer jongeren bereiken en naar een hoger niveau brengen”, zegt Charlotte Lindberg Warakaulle, directeur Internationale Relaties bij CERN. “Als langdurige partner heeft Rolex een grote impact op ons streven om het publiek bij ons werk te betrekken.”
Rolex steunt personen en organisaties die voor de problemen van de planeet oplossingen zoeken en ontwikkelen en die zo bijdragen tot het verbeteren van de wereld en bewaren van de planeet voor de volgende generaties.
