Dit artikel gaat in op veelgestelde vragen over exitpolls, van hoe ze werken tot wat ze betekenen voor de verkiezingsavond.
Wat zijn exitpolls?
Exitpolls zijn peilingen op de verkiezingsdag zelf. Bureau Ipsos I&O, dat de polls uitvoert in opdracht van RTL en NOS, noemt ze ook wel een ‘schaduwverkiezing’, omdat ze het dichtst benaderen hoe mensen zouden stemmen bij de echte verkiezingen.
Volg alles over verkiezingsdag in ons liveblog
Hoe laat en waar kan ik de exitpolls volgen?
Vanavond om 21.00 uur wordt de eerste exitpoll uitgebracht door NOS en RTL 4. De uitzending van de NOS duurt tot 1.00 uur. Op RTL 4 verzorgt Arjen Lubach een liveshow vlak voor het uitkomen van de exitpoll .
De uitslagen zijn ook te volgen op SBS 6, waar Vandaag Inside live reageert op de exitpolls. Voor wie geen televisie in de buurt heeft: ook Radio 1 verzorgt een uitzending.
Hoe verschilt een exitpoll van eerdere peilingen?
Exitpolls hebben één cruciaal verschil met de eerder gehouden opiniepeilingen: het moment van meten. Opiniepeilingen worden vóór de verkiezingen gehouden, waarbij onvermijdelijk wordt gevraagd op wie mensen denken te gaan stemmen.
Een exitpoll vindt plaats op de verkiezingsdag, bij kiezers die net zelf hun stem hebben uitgebracht. Daardoor meten exitpolls feitelijk stemgedrag in plaats van stemintentie.
Het logische gevolg is dat exitpolls over het algemeen een betrouwbaarder vooruitzicht op de uiteindelijke uitslag geven dan opiniepeilingen.
Lees ook: dit zijn alle slotpeilingen op een rij
Hoe werkt een exitpoll?
In het hele land selecteert Ipsos I&O zorgvuldig een aantal stembureaus. Na het verlaten van het stemhokje krijgen kiezers daar het verzoek om nog een keer te ‘stemmen’. Het stembiljet van Ipsos I&O bevat dezelfde kandidaten als de officiële lijst.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen van dit jaar zijn 65 stembureaus uitgekozen. Daarin stemmen ongeveer 80.000 mensen.
Hoe nauwkeurig zijn exitpolls?
Een exitpoll probeert een indicatie te geven van een uitslag die nog niet bekend is. In Nederland zijn exitpolls over het algemeen erg betrouwbaar, maar het blijft steekproefonderzoek.
Dat wil zeggen: er horen marges bij de voorspelling en de resultaten wijken altijd enigszins af van de werkelijke uitslag. De exitpoll is dus evengoed een peiling.
Later op de avond komt het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP) met een ‘voorlopige prognose’ op basis van de eerste uitslagen bij stembureaus verdeeld over het land. Die zou nauwkeuriger moeten zijn.
Waarom exitpolls soms niet helemaal juist blijken
Al zijn afwijkingen van de latere werkelijke uitslag beperkt, ze zijn er soms wel. Bijvoorbeeld als bepaalde groepen kiezers (zoals jongeren of ouderen) minder vaak meedoen aan de exitpoll, of als mensen niet eerlijk zeggen op wie ze hebben gestemd. Ook weersomstandigheden of een groot aandeel late kiezers kunnen een rol spelen.
Lees alles over de Tweede Kamerverkiezingen 2025 in ons dossier
Mogen exitpolls al eerder op de dag worden gedeeld?
Nee. In Nederland geldt strikte mediastilte tot de stembureaus sluiten. Dit betekent dat pas na 21.00 uur, als iedereen heeft kunnen stemmen, voorlopige uitslagen of exitpolls mogen worden bekendgemaakt.
Wat gebeurt er na de exitpoll?
Na publicatie van de exitpoll volgen geleidelijk meer tussenstanden en voorlopige uitslagen. Die komen van het ANP en van gemeenten die hun tellingen doorgeven. De definitieve uitslag volgt meestal pas enkele dagen later, nadat alle stemmen officieel zijn gecontroleerd.
Kun je zelf meedoen aan een exitpoll?
Alleen als je toevallig stemt bij een van de 65 geselecteerde stembureaus. Willekeurige deelnemers worden aangesproken door de onderzoekers van Ipsos I&O. Deelname is volledig anoniem en vrijwillig.
EW’s stemhulp: alle verkiezingsprogramma’s doorgelicht op thema