Van de hightech-campus in Eindhoven tot de agrarische kennis in Wageningen. In de vijfde H.J. Schoo-lezing stak premier Mark Rutte (VVD) vooral de loftrompet over de vaderlandse kenniseconomie.
Maar ondanks de goede basis, zal Nederland moeten veranderen en meegaan in de technologische en geopolitieke veranderingen die de samenleving de komende jaren zullen treffen. Dat is de basis van het betoog dat Rutte maandagavond in De Rode Hoed afstak.
Jaren tachtig
Rutte begon de Elsevier-lezing maandag door de huidige tijd te vergelijken met de jaren tachtig. Ook toen sloeg Nederland een andere koers in toen het de uitpuilende verzorgingsstaat ‘opnieuw in de grondverf te zetten’.
De keuze die toen werd gemaakt, noemde Rutte de juiste. ‘De kracht van Nederland is dat we vaak de juiste keuzes hebben gemaakt,’ sprak Rutte verwijzend naar de na-oorlogse politiek en het aanpakken van de verzorgingsstaat in de jaren tachtig.
Technologische veranderingen
‘De Nederlandse samenleving wordt de komende jaren ingrijpend veranderd door technologische verandering,’ zei Rutte. De premier noemde de veranderingen in de zorg en de winkelstraat die zich steeds meer verplaatst naar het internet.
Daarbij spak Rutte de loftrompet af voor de Nederlandse technologische kennis. Rutte noemde Eindhoven ‘de meest innovatieve stad van de wereld’ en zei dat ze in Shanghai de agrarische kennis van de universiteit in Wageningen vol bewondering aanschouwden. Maar Rutte waarschuwde wel dat iedereen zijn best moet doen om de veranderingen het hoofd te bieden. ‘De snelste manier om kwijt te raken wat we hebben, is om krampachtig vast te houden aan wat we hebben,’ zei de VVD’er.
Trots
Rutte zei trots te zijn op Nederland dat, ondanks de bescheiden geogragische afmetingen, toch economisch bovenin meedoet. Zo zijn we de 18e economie ter wereld, één van de vijf meest concurrerende landen ter wereld en hebben we na Denemarken het op één na beste pensioenstelstel ter wereld.
Rutte zei daarom goed vertrouwen te hebben op een weg uit de crisis. Maar daarvoor zullen Nederlanders wel, ‘net als een patiënt aan het infuus’, de vervelende bijwerkingen moeten ondergaan. Rutte doelde daarmee op de bezuinigingen. Voor het herstel op de woningmarkt ziet Rutte een bescheiden rol voor de overheid. Maar ook de huizenmarkt, die in balans is, komt er op termijn weer bovenop. ‘Maar dat gaat nu eenmaal niet met een toverstokje,’ zei de premier. Ook Europa heeft een belangrijke rol in het herstel van de crisis voegde Rutte er nog aan toe.
Applaus
Tegen het einde van zijn betoog kwam Rutte ook met een persoonlijke noot toen hij vertelde hoe zijn ouders vanuit het niets het gezin hadden opgebouwd. Zijn positivisme heeft hij van zijn moeder zei Rutte met een knipoog: ‘dus u mag haar de schuld geven.’
Over de huidige regering zei Rutte dat compromissen moeten worden gesloten om als land verder te komen. Alleen op zijn visie, dat Nederland sterker wordt, wil Rutte geen concessies doen.
Rutte, die zijn betoog volledig uit het hoofd deed, oogste een ruimhartig applaus in De Rode Hoed in Amsterdam.
H.J. Schoo
De essayist en columnist H.J. Schoo (1945-2007) was hoofdredacteur van Psychologie Magazine (1982-1984), Intermagazine (1985-1990) en Elsevier (1993-1999).
Ook was hij adjunct-hoofdredacteur van de Volkskrant (2000) en van 2001 tot 2004 directeur-uitgever van de Weekbladpers Tijdschriften Cultuurgroep (Vrij Nederland, Opzij, J/M, Psychologie Magazine). Tot zijn dood in 2007 schreef hij columns en essays voor de Volkskrant.