Wereldwijd lijdt een op de drie mensen aan ondervoeding, een serieus probleem voor de volksgezondheid. Het is namelijk de voornaamste oorzaak van ziektes wereldwijd.
Bij ondervoeding wordt er al gauw gedacht aan honger in ontwikkelingslanden, maar obesitas is een even groot probleem aan het worden. Obesitas en ondervoeding kunnen samen gaan door te veel en te eenzijdig eten. Een probleem dat niet gerelateerd is aan de economische status van een land.
Obese en ondervoed?
De Dikke Van Dale legt het uit:
Ondervoed: ‘lange tijd te weinig voedingsstoffen ontvangen hebbende om het organisme in goede conditie te houden.’ Een tekort aan vitaminen en mineralen is dus ook een vorm van ondervoeding.
Dit blijkt uit the global nutrition report, waarin internationale onderzoekers, overzien door het internationale onderzoeksinstituut voor voedingsbeleid, de status van voeding in de wereld presenteren, gepubliceerd op 14 juni. Van 129 landen zijn gegevens verzameld die laten zien dat in 57 landen wereldwijd mensen met obesitas en mensen die aan een tekort aan micronutriënten (voedingsstoffen zoals vitaminen en mineralen) lijden, ernstig is gestegen.
De feiten op een rijtje:
2 van de 7 miljard mensen heeft een tekort aan micronutriënten
800 miljoen van de 7 miljard heeft een calorieentekort
2 van de 5 miljard volwassenen heeft obesitas
1 op de 12 volwassenen heeft diabetes
Wereldwijd zijn er 667 miljoen kinderen onder de 5 jaar
159 miljoen is te klein voor zijn leeftijd
50 miljoen hebben ondergewicht
41 miljoen hebben overgewicht
In het rapport worden grote zorgen geuit over ondervoeding. ‘Ondervoeding is normaal geworden en moet weer abnormaal gemaakt worden’, aldus de auteurs. Hoewel er vooruitgang wordt geboekt met het tegengaan van honger en groeiachterstand bij kinderen, zijn overgewicht en obesitas in bijna alle landen in alle regio’s aan het stijgen.
Volgens Pieter Dagnelie, hoogleraar voedingsepidemiologie aan Universiteit Maastricht, is er in Nederland ‘een gecombineerd probleem van onder- en overvoeding’. Mensen eten te veel en te eenzijdig. Als een van de hoofdproblemen noemt hij bewerkt voedsel waar te veel suiker, vet en zout aan toe wordt gevoegd en die geen gezonde voedingsstoffen zoals mineralen en vitamines bevat, maar alleen ‘lege calorieën.
In Nederland is er een gecombineerd probleem van onder- en overvoeding
Het veel en eenzijdig eten komt komt onder meer door de tendens naar fastfood en industrieel bewerkt voedsel. Mensen hebben tegenwoordig te weinig tijd om zelf te koken wat de consumptie van fastfood alleen maar verhoogt. Vergeleken met vroeger zijn er nu veel meer huishoudens met tweeverdieners. Bij thuiskomst, na een lange dag werken, is er niemand die met een pan vol zelf gekookt eten op je wacht.
Pakketmaatregelen
Helpen campagnes dan helemaal niet? Wat is er tegen deze epidemie te doen? Dagnelie is niet helemaal pessimistisch en zegt dat er wel een merkbare omslag plaatsheeft. ‘Er komen steeds meer praktische tips om gezonder te eten, en die campagnes hebben wel degelijk geholpen.’ Maar de meest effectieve manier waarmee de overheid de situatie aan kan pakken noemt Dagnelie ‘pakketmaatregelen’.
Dit houdt in essentie in om kleinschalig, bijvoorbeeld in een woonwijk, de situatie van alle kanten te veranderen. Bijvoorbeeld praktische tips voor ouders om snel een gezonde maaltijd op tafel te zetten. ‘Pakketmaatregelen zijn wel moeilijker om mee te werken, omdat het geen zin heeft om op basisscholen met gezonde lunches te komen als er ook snoepautomaten staan.’
In 2015 hebben de Verenigde Naties het streven om alle vormen van ondervoeding te beëindigen, verankerd in de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. Maar zijn we met z’n allen nou echt zo afhankelijk van de overheid om voor ons te zorgen? Met een beetje gezond verstand kunnen we ons lichaam ook zelf gezond houden.