Van zestien ziekenhuizen is de financiële situatie precair, dat zijn er meer dan een jaar geleden. Een analyse van alle jaarverslagen over 2015.
Ruim de helft van de ziekenhuizen staat er financieel goed voor, van eenvijfde mag de positie precair heten. Het zijn er zes meer dan in Beste ziekenhuizen 2015. Dat blijkt uit een analyse door bureau SiRM van de jaarverslagen over 2015. Van Ziekenhuis Amstelland in Amstelveen, inmiddels in grote financiële nood, en het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk ontbraken op moment van onderzoeken de jaarverslagen.
Hoe lastig het is voor ziekenhuizen om hun jaarrekeningen goedgekeurd te krijgen door de accountant, bleek nog in 2014. Toen publiceerden de meeste ziekenhuizen niet eens een jaarverslag over 2013. Dat komt deels doordat ze in een permanent turbulent klimaat opereren, met wisselend spelregels voor de financiering.
Sinds 2012 zijn ziekenhuizen zelf verantwoordelijk voor alle vastgoed, voordien was dat de overheid. Maar als een minder solide partij hebben ze grote moeite om leningen bij de banken te krijgen.
Een optie zou zijn om kapitaal aan te trekken via pensioenfondsen of private partijen als belegger. Maar de wet die dat mogelijk moet maken, ligt al jaren in Den Haag te sudderen. Twistappel is de vraag of ziekenhuizen, vooral met publiek geld gefinancierd, winst mogen uitkeren.
Tal van ziekenhuizen hervormen daarnaast hun relatie met de medische staf, na invoering in 2015 van de ‘integrale bekostiging’. Het honorarium van specialisten maakt nu deel uit van het ziekenhuisbudget. Bovendien is de vrijgevestigde specialist zijn fiscale status als vrije ondernemer kwijt. In veel ziekenhuizen stonden artsen voor de keuze in loondienst te treden of een Medisch Specialistisch Bedrijf op te richten met de dokters als aandeelhouders.
En dan zijn er de jaarlijkse onderhandelingen met verzekeraars als de belangrijkste geldverschaffers. Begeleid door even opvallende als ongewenste nieuwtjes, zoals de recente aankondiging van Medisch Spectrum Twente en ziekenhuis Nij Smellinge dat behoudens spoedgevallen de patiënten moeten wachten op behandeling omdat het met hun verzekeraar afgesproken budget op is.
Dit alles in een tijd waarin alle partijen in de zorg met de minister afspraken om de kosten voor de samenleving te minderen.
Lees meer:
‘Meten maakt patiënten beter’
Sterren
Of en hoe ziekenhuizen in dit krachtenveld overeind blijven, is te zien aan de scores van één tot vier sterren op de pagina’s met resultaten voor alle ziekenhuizen op besteziekenhuizen.elsevier.nl. Daartoe legde SiRM de ziekenhuizen langs een in het bedrijfsleven veelgebruikte meetlat om de financiële stabiliteit te testen.
Een mix van vijf ingrediënten bepaalt de uitslag. Het eerste is het bedrijfsresultaat, het tweede wat een ziekenhuis aan inkomsten heeft voordat rente en afschrijvingen eraf zijn als percentage van de omzet (in jargon ‘ebitda’). Derde ingrediënt is hoeveel keer de opbrengsten groter zijn dan de rentelasten. Het vierde is de verhouding tussen eigen vermogen en totale balans – de solvabiliteit. En vijfde ingrediënt is de verhouding tussen de schulden en de ebitda.
Een voorbeeld van de berekening die tot de kwalificatie in sterren leidt, biedt de solvabiliteit. Het gaat er in feite om in hoeverre een ziekenhuis afhankelijk is van schuldeisers – dus risico loopt. Voor de mate van solvabiliteit geeft SiRM punten: 0 punten als die onder de 10 procent blijft, 1 punt tussen de 10 en 20 procent, en 2 punten boven de 20 procent, wat een gezonde situatie is voor een ziekenhuis. Zo verzamelt een ziekenhuis op alle vijf onderdelen punten, waarna een rekensommetje voor de toedeling van sterren zorgt, na te zien in de ‘Toelichting’ op besteziekenhuizen.elsevier.nl.
Zoals ook in voorgaande jaren bleek, is er opnieuw de geruststelling voor de patiënt dat een verband tussen de financiële stabiliteit en kwaliteit van de zorg niet is aangetoond: ook een ziekenhuis met één ster kan dus uitstekende zorg leveren.