Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken (D66) heeft bewust een kritisch rapport van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) achtergehouden in de aanloop naar het referendum over de sleepwet.
In maart van dit jaar maakte BNR Nieuwsradio al bekend dat Ollongren nog voor het referendum op de hoogte was van de conclusies uit het rapport; gisteravond meldde Nieuwsuur dat de minister die informatie ook bewust achterhield.
‘Min BZK (de minister) heeft besloten dat, nu verzending van het rapport niet meer enige tijd voor het referendum kan plaatsvinden, verzending na het referendum te verkiezen is. Deze tijd zal ook nodig zijn voor het zorgvuldig afstemmen van onze lijn met buitenlandse partners,’ schreef een ambtenaar een week voor het referendum in een mail.
Lees het commentaar van Eric Vrijsen
Nederland vrijwel perfect verdeeld over de Sleepwet: wat nu?
‘Informatie bewust buiten het debat gehouden’
Het ministerie ontkent dat de timing van publicatie verband houdt met het referendum en dat het alleen was vanwege de afstemming met het buitenland. ‘De minister wilde het rapport in zijn geheel openbaar maken en helemaal niet witten. Juist vanwege het belang van transparantie. Overeenstemming hierover bereiken met de buitenlandse inlichtingendiensten kost tijd.’
Oppositiepartijen SP en PvdA zijn woest en willen opheldering over de zaak, omdat Ollongren in de Tweede Kamer juist had gezegd dat ze Kamerleden zo snel mogelijk op de hoogte zou stellen van het rapport. ‘Ze heeft de Kamer dus op zijn minst niet goed ingelicht. En ze heeft heel belangrijke informatie van de onafhankelijke toezichthouder op de geheime diensten bewust buiten het debat gehouden,’ reageert Kamerlid Ronald van Raak (SP).
In februari was definitieve rapport al bekend
In het rapport waarschuwt de CTIVD dat de privacy beter beschermd moet worden bij de uitwisseling van gegevens met buitenlandse diensten. Ook worden de risico’s niet altijd afgewogen voorafgaand aan de samenwerking met deze diensten. Bij het opsporen van mogelijke terroristen werkt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst AIVD samen met geheime diensten in andere landen. Daarmee worden persoonsgegevens uitgewisseld, opgeslagen en verwerkt.
Ollongren had het definitieve rapport 9 februari al in handen. Ze hoort dat dan binnen zes weken naar de Kamer te sturen, uiterlijk 23 maart. Het referendum had plaats op 21 maart, tegelijkertijd met de gemeenteraadsverkiezingen.
Lees ook: Waarom de term ‘Sleepwet’ nergens op slaat
Maar voor de publicatie steekt Ollongren een stokje. Op 15 maart stuurt een medewerker van haar ministerie de bovenstaande mail waarin hij of zij aangeeft dat de publicatie niet doorgaat, omdat ‘verzending van het rapport niet meer enige tijd voor het referendum kan plaatsvinden’.
Lees ook deze column van Afshin Ellian: Waarom de AIVD meer bevoegdheden moet krijgen 
Opnieuw over weekend heen tillen
Ook voor de deadline van 23 verschijnt het rapport niet. Op dinsdag 20 maart staat in een mail: ‘begreep trouwens dat MINBZK aanbieding van het rapport over het weekend heen wil tillen. Daar is nog overleg over’. Het rapport verschijnt uiteindelijk 28 maart.
Ollongren heeft altijd gezegd dat er veel met buitenlandse veiligheidsdiensten afgestemd moest worden, omdat zij niets uit het rapport weg wilde lakken. Maar buitenlandse diensten hadden het rapport al vanaf 30 november in handen. Ze kregen drie weken om daarop te reageren. De reactietermijn was in maart dus al lang verlopen. Overigens zijn alsnog veel stukken met vertrouwelijk karakter gelakt.
Kabinet beloofde aanpassing van de wet
De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv), ook wel de sleepwet genoemd, geeft inlichtingendiensten nieuwe bevoegdheden om af te luisteren. Na kritiek op de wet volgde een referendum, waarbij tegenstanders nipt een meerderheid haalden. Het kabinet beloofde de Wiv op een aantal punten te wijzigen. Zo werd de bewaartermijn van drie jaar veranderd naar één jaar met twee mogelijkheden tot verlenging.
Juist op het punt van de verstrekking van gegevens aan buitenlandse veiligheidsdiensten bestonden bij tegenstanders van de wet veel zorgen. Ngo’s en privacy-activisten vrezen dat gegevens van burgers mogelijk in handen kunnen vallen van corrupte regimes in het buitenland.
Dit zei Buma eerder over sleepwet: ‘Referendum is zinloos’