Oranje eindelijk weer op een eindtoernooi: wat kunnen we verwachten?

Het Europees kampioenschap voetbal wordt vrijdag 11 juni geopend met de wedstrijd Turkije tegen Italië. UEFA EURO 2020 was een jaar uitgesteld door corona. Oranje is voor het eerst in zeven jaar weer aanwezig op een groot eindtoernooi. Wat kunnen we verwachten?

1. Wanneer kunnen we Oranje in actie zien?

Van vrijdag 11 juni tot en met zondag 11 juli gaan de 24 deelnemers aan het Europees kampioenschap (EK) onderling uitmaken wie het beste nationale voetbalelftal van Europa is. Op 11 juni 21.00 uur wordt het toernooi geopend met de wedstrijd tussen Turkije en Italië. De wedstrijd staat onder leiding van de Nederlandse scheidsrechter Danny Makkelie.

Het Nederlands elftal is na een afwezigheid op twee eindtoernooien dit keer weer van de partij. Oranje treft in groep C achtereenvolgens Oekraïne (13 juni), Oostenrijk (17 juni) en Noord-Macedonië (21 juni). Alle groepswedstrijden worden gespeeld in de Johan Cruijff ArenA in Amsterdam. Ter ere van het zestig-jarig bestaan van het EK wordt het toernooi dit keer in elf landen gespeeld. De finale is in het Wembley-stadion in Londen.

De nummers 1 en 2 van een groep kwalificeren zich voor de zogenoemde knock-outfase. Maar ook de beste nummers 3 van de groep mogen door naar de achtste finales.

2. Wie kunnen we bestempelen als de favoriet voor de eindoverwinning?

De verwachtingen voor Nederland zijn niet hooggespannen. De oefeninterlands tegen Schotland en Georgië leverden weliswaar een 2-2 gelijkspel en een 3-0 overwinning op, maar na het duel tegen Schotland kopte de Volkskrant: ‘Een droefenis wekkende vertoning’. Schotland was sinds 1998 niet meer actief op een eindtoernooi en miste zeven basisspelers. Pas in de slotminuten wist Memphis Depay de gelijkmaker in te schieten.

In de Britse tabloid The Sun liet José Mourinho weten dat hij niet veel van Nederland verwacht. Volgens de nieuwe trainer van AS Roma komt dit eindtoernooi voor het Nederlands elftal te vroeg. Ook vindt hij de staat van dienst van bondscoach Frank de Boer niet bepaald indrukwekkend. Mourinho betitelde De Boer in 2018 eens als de ‘slechtste trainer die ooit in de Premier League heeft gecoacht’.

Van welk elftal kunnen we wel veel verwachten? Bij de bookmakers wordt Frankrijk steevast genoemd als de grote favoriet. Analist René van der Gijp zei in een interview met Veronica Superguide dat de coach van Les Bleus wel vijf EK-waardige ploegen kan opstellen, zo veel goede spelers zijn er. België, Engeland, Italië en Portugal zijn ook kanshebbers voor de eindoverwinning.

3. Coronapandemie heeft een grote impact op het toernooi

Het eerste wat zal opvallen tijdens het EK is de bezetting van de stadions. De Johan Cruijff ArenA heeft een capaciteit van 56.000 plaatsen. Tijdens het EK is er plaats voor 16.000 supporters, ongeveer 30 procent van alle beschikbare zitplaatsen. In de overige speelsteden is de capaciteit ook fors verkleind. Alleen in de Puskás Aréna in de Hongaarse hoofdstad Boedapest mogen ruim 60.000 toeschouwers aanwezig zijn.

Grote schermen

In België zijn vlak voor het EK begint de coronamaatregelen verder versoepeld. Het wordt mogelijk om op een groot scherm naar de wedstrijden van de Rode Duivels te kijken. Dat mag binnen met tweehonderd man en buiten met het dubbele aantal. De voetbalsupporters moeten zich in de horecagelegenheid wel aan anderhalve meter afstand houden en mogen alleen in groepjes van vier bij elkaar zitten.

In Nederland hebben burgemeesters opgeroepen vooral thuis de voetbalwedstrijden te bekijken. Die zullen niet op openbare grote schermen worden getoond. Horecagelegenheden moeten bovendien om 22.00 uur sluiten. De eerste groepswedstrijd van Nederland begint zondag 13 juni om 21.00 uur. Op maandag 14 juni bekijkt minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus (CDA) of de regels kunnen worden versoepeld.

Corona in de spelersgroep

Ook op sportief gebied heeft de coronapandemie grote gevolgen. Een aantal landen besloot al zijn spelers te vaccineren. Zo is het gehele Italiaanse nationale team geprikt. De KNVB heeft alle spelers van het Nederlands elftal een coronavaccin aangeboden. Vijf tot zes spelers zagen ervan af. Bondscoach De Boer: ‘Ik kan niemand dwingen om een spuit in zijn lichaam te laten zetten. Het is op vrijwillige basis.’

Doelman Jasper Cillessen is onlangs positief getest op het coronavirus en maakt daarom geen deel uit van de definitieve selectie. Soortgelijke problemen doen zich voor bij andere landenteams. Van de spelers van het Spaanse team zijn achtereenvolgens Sergio Busquets en Diego Llorente positief getest. Busquets is in zelfisolatie gegaan en Llorente testte even later alsnog negatief. Om verdere besmettingen te voorkomen, besloot bondscoach Luis Enrique in het oefeninterland tegen Litouwen spelers van jong Spanje te laten aantreden. Ook twee Zweedse spelers zijn positief getest.

4. Controverses: discussie over de vraag of spelers wel of niet moeten knielen

In Engeland bestaat verdeeldheid over de vraag of er wel of niet moet worden geknield voor aanvang van de groepsduels. Dit gebaar is overgewaaid uit de Verenigde Staten, uit onvrede over het politiegeweld tegen Afro-Amerikanen. Het knielen is inmiddels gebruikelijk in de Premier League (de hoogste Britse voetbalcompetitie) en overgenomen door het nationale elftal. De spelers tonen zo hun solidariteit aan de Black Lives Matter-beweging (BLM).

Het gebaar wekt woede bij een deel van de supporters van The Tree Lions. In het oefeninterland tegen Roemenië werd de nationale spelersgroep door een deel van de aanhang uitgefloten. Een Engelse supporter die aanwezig was bij het duel liet in gesprek met de Britse omroep BBC optekenen dat hij deze vorm van identiteitspolitiek hekelt (waarbij uitsluitend wordt stilgestaan bij zwarte Britten) en het beschouwt als een knieval naar de BLM-beweging.

De Kroatische voetbalbond – de eerste opponent van de Engelsen – heeft al kenbaar gemaakt dat de Kroatische spelers niet zullen knielen. Niet veel later volgde de Schotse bond met een soortgelijke reactie. Zij zijn van mening dat het gebaar in de voorbije maanden flink aan kracht heeft ingeboet.

Oekraïne moet op last van UEFA shirt aanpassen

Twee ploegen in de groep van het Nederlands elftal hebben halsoverkop hun shirt moeten aanpassen. Noord-Macedonië omdat het shirt niet in de smaak viel bij de supporters en Oekraïne om politieke redenen. De UEFA heeft op last van de Russische voetbalfederatie ingegrepen. De leus ‘Glorie aan onze helden’ werd door de Russen gezien als een directe verwijzing naar het conflict dat sinds 2014 woedt in Oost-Oekraïne tussen het regeringsleger en pro-Russische rebellen. De UEFA stelde Rusland in het gelijk: politieke uitingen horen niet thuis op een eindtoernooi.

Het ontwerp van het shirt hoeft niet verder op de schop. De contouren van het land – inclusief het door Rusland geannexeerde schiereiland de Krim – mogen op het shirt blijven staan.