De uitdaging: Het aantal kilometers dat voedsel aflegt naar de consument omlaag brengen.
De oplossing: Lokaal telen van peulvruchten, zoals de spliterwt.
Waarom Hollandse snert al vijftig jaar uit Noord-Amerika komt
Het hoofdingrediënt voor een van de meest Hollandse gerechten komt ironisch genoeg niet uit ons land. Voor het maken van erwtensoep zijn − je verwacht het niet − erwten nodig. Spliterwten om precies te zijn.
Grote, gladde, groene (of gele) erwten zonder velletje. Ongeveer vijftig jaar geleden kozen de afnemers van de erwt ervoor deze niet meer in Nederland in te kopen, maar in bulk in te slaan in Noord-Amerika en naar Europa te verschepen. Dat was voordeliger. De teelt in eigen land droogde volledig op. ‘Hollandse snert’ komt sindsdien voor een groot deel uit Canada en de Verenigde Staten.
Spliterwt helpt boeren én bodem: natuurlijke stikstofopslag
Tot dit jaar. In samenwerking met groentenverwerker Hak hebben 25 akkerbouwers in Nederland de erwt weer op hun land gezet. De Groninger teler Lucas Jensema (53) is een van hen.
‘We hebben ze midden augustus geoogst,’ zegt hij aan de telefoon. ‘Dat was spannend en uitdagend. We hadden de dagen voor de oogst een beetje gek weer hier in ’t Zandt, waardoor de planten plat kwamen te liggen. Er was daardoor wat oogstverlies, maar al met al ben ik wel tevreden.’
Jensema had diverse redenen om mee te doen aan het project. ‘Ik vind het leuk om nieuwe dingen te proberen, dat sowieso. Daarnaast leveren die erwten, als de oogst lukt, ook meer op dan graan, wat ik anders was gaan verbouwen op dit perceel.’ De erwt heeft, net als alle andere planten uit de vlinderbloemfamilie, nog een ander groot voordeel voor de boer: ‘Hij slaat stikstof op,’ zegt Jensema.
Hak en Jensema kwamen met elkaar in contact via producentenorganisatie Eiwitboeren. Voorzitter Henk Janknegt (65), zelf ook akkerbouwer, legt uit hoe het zit met die stikstofopslag.
‘De plant leeft in symbiose met de Rhizobium-bacterie, die leeft op zijn wortels. Daardoor gaat er stikstof uit de lucht die wordt opgeslagen in de grond. Als je de plant eruit haalt, blijft er per hectare 70 tot 80 kilogram stikstof achter in de bodem. Op die manier hoeft de boer het jaar erop, als hij bijvoorbeeld aardappels poot, 70 tot 80 kilo minder stikstof te geven aan die planten. Dat is natuurlijk voordelig.
Hoge prijs blijft struikelblok voor Nederlandse spliterwt
‘Mijn ouders waren ook akkerbouwers en verbouwden vroeger de spliterwt. Van hen begreep ik altijd dat het een prettige teelt was. Ik hoop dan ook van harte dat we die weer terug kunnen halen.’
Daar is interesse bij de afnemers voor nodig. Hak-directeur Nicole Freid (51) geeft toe dat het verschil in inkoopprijs tussen Nederlandse en Noord-Amerikaanse erwten ‘echt heel groot’ is, in het nadeel van de Nederlandse.
‘Toch gaan we kijken of het lukt om de schaal te vergroten, zodat het voordeliger wordt de erwt in Nederland in te kopen. Eerder is dat ook gelukt met de kidneyboon. Dat scheelt kilometers en is ook logischer. De erwt is immers een plant die we hier vroeger gewoon verbouwden.
‘We willen niet de enigen blijven die dit doen, anders blijft de schaal te klein en komt de Nederlandse erwtenteelt niet terug.’
‘We telen hier in Nederland op de duurste grond met de strengste regels’
Toch zou het ook helpen als afnemers (A-merken, supermarkten, maar ook consumenten) bij het kopen van producten verder kijken dan de prijs, zegt Henk Janknegt. ‘We telen hier in Nederland op de duurste grond met de strengste regels.
Dat maakt het misschien duur, maar ook duurzaam. Alle verplichte duurzaamheidsregels worden hier nageleefd en omdat we dichtbij zitten, kun je dat ook makkelijk controleren.’
De terugkeer van de spliterwt: aan teler Jensema zal het niet liggen. Zijn erwten worden momenteel gelucht, waarna ze gekookt en al terechtkomen in pakjes spliterwten van Hak, voor het maken van erwtensoep. Hij heeft al een perceel voor ogen waar zijn spliterwten volgend jaar mogen groeien. ‘Zodat snert weer echt Hollands wordt.’