In een openhartige autobiografie probeert Hillary Clinton (69) haar verkiezingsnederlaag te verklaren. Het is een opzienbarend boek, waarin ze weliswaar fouten toegeeft, maar vooral hard om zich heen slaat.
Clinton kreeg tijdens de campagne vaak het verwijt te braaf en te berekenend te zijn, maar daar is in What Happened niks van te merken. In het 500 pagina’s tellende boek – dat verschijnt op 12 september maar al in handen is van diverse Amerikaanse media – geeft ze toe dat ze zelf verantwoordelijk was voor haar verlies in november. ‘Ik was de kandidaat. Het was mijn campagne, het waren mijn beslissingen.’
Engerd
Toch heeft ze, in haar pogingen de mokerslag op 8 november 2016 te verklaren, vooral veel aandacht voor anderen. Eerder lekte al uit dat ze Donald Trump in het boek ‘een engerd’ noemt. ‘Hij stond letterlijk te hijgen in mijn nek,’ schrijft ze over het tweede tv-debat. ‘Hij bezorgde me rillingen.’
Trumps campagne beschrijft ze als ‘een reality tv-show, erop gericht woede en wrok aan te wakkeren’. Clinton erkent dat ze niet doorhad dat ‘een traditionele campagne met doordachte plannen’ in 2016 niet zou werken.
De presidentskandidaat haalt uit naar de media, die meededen aan Trumps spelletjes en haar veel harder zouden hebben aangepakt. ‘NBC behandelde een debat als een aflevering van The Apprentice [een voormalige realityshow van Trump, red.], waarin Trump de ster is en de kijkcijfers omhoogschieten.’
Dom en onhandig
Clinton geeft her en der openlijk haar fouten toe. Haar fors betaalde speeches op Wall Street noemt ze qua timing onhandig. De fout waar ze ‘het meeste spijt’ van heeft: haar uitspraken dat ze als president kolenmijnwerkers en kolenbedrijven zou ruïneren. Net als in eerdere tv-interviews zegt ze dat het gebruik van een privé-e-mailserver ‘dom’ was.
Sanders en Comey
Bernie Sanders, haar Democratische tegenstander tijdens de voorverkiezingen, krijgt er opvallend genoeg ook van langs. ‘Bernie is geen Democraat. Dat is geen belediging, hij geeft het zelf toe. Hij deed niet mee om een Democraat in het Witte Huis te krijgen, maar om de Democratische Partij schade toe te brengen.’
Volgens Clinton zorgden de felle aanvallen van Sanders – bijvoorbeeld over Hillary’s banden met grote banken – ervoor dat progressieve Amerikanen verdeeld raakten. En dat, zo schrijft ze, ‘maakte de weg vrij voor Trumps “Crooked Hillary” campagne’.
Bernie Sanders fires back at Hillary Clinton's book criticism: https://t.co/2PMVXmuGkR pic.twitter.com/yaImWPz9DK
— Marlow Stern (@MarlowNYC) September 8, 2017
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Clinton ziet gebeurtenissen in de laatste week voor de verkiezingen als belangrijke oorzaken voor haar verlies. James Comey – ‘een onbesuisde FBI-directeur’ – maakte toen bekend het onderzoek naar Clintons e-mails te heropenen. Dat leidde uiteindelijk nergens toe, maar Clinton meent dat Comeys aankondiging het beeld van de verkiezingen ‘op zijn kop zette’. Ondanks een voorsprong in de meeste peilingen, verloor Clinton in essentiële staten als Wisconsin en Pennsylvania van Trump.
Vreemdste gesprek van haar leven
In het boek geeft ze tevens een persoonlijk inkijkje in hoe de verkiezingsdag verliep. Vrijwel iedereen was ervan overtuigd dat ze zou gaan winnen, schrijft ze, en president Obama zou haar tijdens het laatste evenement hebben toegefluisterd: ‘Dit gaat je lukken. Ik ben zo trots op je.’
Het liep anders. Clinton schrijft dat ze aan het begin van de avond even ging slapen. Toen ze wakker werd, was de stemming in de hotelkamer ‘veel donkerder’. Obama hing later aan de lijn, met de mededeling dat ze beter haar nederlaag kon toegeven. Het telefoongesprek met Trump dat daarop volgde, noemt ze ‘een van de vreemdste momenten in mijn leven’. ‘Het was een vriendelijk gesprek en gek genoeg heel normaal, alsof ik een buurman belde om te zeggen dat ik niet bij zijn barbecue kon zijn. Het was gelukkig kort.’
Persoonlijk over Bill
Hillary Clinton is ongewoon persoonlijk in het boek. Ze reageert geprikkeld op berichten dat haar huwelijk met Bill ‘alleen op papier’ nog bestaat. Haar huwelijk telt ‘veel meer gelukkige dan verdrietige of boze dagen’, schrijft ze. Wel geeft ze toe dat Bills ontrouw haar voor lastige beslissingen plaatste. ‘Ik vroeg mezelf elke keer af: houd ik nog van hem? Kan ik nog in dit huwelijk zitten zonder onherkenbaar te worden, gepijnigd door woede, spijt of afstandelijkheid? Het antwoord was altijd “ja”.’
Niet overal antwoord op
Op veel vraagstukken heeft de voormalig minister van Buitenlandse Zaken overigens geen antwoord. Ze vraagt zich openlijk af waarom zo veel Amerikanen zo boos op haar zijn. ‘Waarom trek ik al die woede aan? Ik vraag het me echt af, ik weet het niet.’ Ze komt tot de conclusie dat het ‘ten dele is omdat ik een vrouw ben’.
Ook twijfelt Hillary over de reactie van president Obama op berichten dat Rusland de verkiezingen probeerde te beïnvloeden. ‘Ik vraag me soms af wat er zou zijn gebeurd als Obama een speech op tv had gehouden, om het land in het najaar van 2016 te waarschuwen dat onze democratie werd bedreigd. Misschien waren meer Amerikanen op tijd wakker geworden. We zullen het nooit weten.’
Clintons boek zal ongetwijfeld worden geprezen door progressieve kiezers, die nog altijd diep teleurgesteld zijn over Trumps overwinning, en gekritiseerd door mensen aan de andere kant van het politieke spectrum. Om haar boek tot een succes te maken, is ze de komende week niet van de tv te slaan. Daarna begint ze aan een heuse tournee door het land. ‘Er waren veel mensen die hoopten dat ik gewoon zou verdwijnen,’ schrijft ze erover. ‘Maar hier ben ik weer.’
Wilt u wekelijks het laatste nieuws over Amerika ontvangen? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief van American Dreamers!