Gedistingeerd, maar zeker niet bang

De vrijdag overleden Amerikaanse oud-president George Herbert Walker Bush (1924-2018) had klasse en overredingskracht. Hij verjoeg Saddam Hussein, maar haalde geen tweede termijn. George W.H. Bush werd 94 jaar.

Op de klanken van Händels Arrival of the Queen of Sheba betraden George Herbert Walker Bush, zijn vrouw Barbara, koningin Beatrix en prins Claus op 17 juli 1989 de Leidse Pieterskerk. De oude universiteitsstad had de hoogste vertegenwoordiger van de Verenigde Staten een hartelijk welkom bereid. Zo hingen er spandoeken met de tekst ‘Leiden is Georgeous’.

In de kerk maakte burgemeester Kees Goedkoop bekend dat Bush – zij het via een ingewikkelde weg – afstamde van de 46 Pilgrim Fathers die vanuit Leiden hun tocht naar de Nieuwe Wereld waren begonnen.

Twee jaar later was Bush, die in 1983 als vicepresident Nederland ook al had aangedaan, terug. Met lof voor zijn vrienden Roed (premier Ruud Lubbers) en Henz (minister van Buitenlandse Zaken Hans van den Broek) hield hij in de Ridderzaal een pleidooi voor uitbreiding van de Europese Gemeenschap met de net onafhankelijk geworden Oost-Europese landen.

De jonge George was allergisch voor bijensteken

Bush werd op 12 juni 1924 thuis in Milton, Massachusetts, geboren als zoon van een bankier en Senator. Hij was de eerste president die in juni ter wereld kwam. Daardoor is er geen enkele maand meer waarin er geen president werd geboren. Zijn vader, Prescott, was gefortuneerd: zoon George Bush werd per auto naar school en verjaarspartijtjes gereden.

Bush sliste een beetje en was allergisch voor bijensteken. Vanwege zijn afkeer van broccoli verbande hij die groente uit de Air Force One. Hij was een vriendelijke man met een gedistingeerd voorkomen. Sommigen hebben hem ervan beticht een watje te zijn, maar die kwalificatie werd niet meer gehoord nadat Bush in de winter van 1991 de verovering van Kuweit door de Iraakse dictator Saddam Hussein resoluut ongedaan had gemaakt.

Bang was hij zeker niet uitgevallen. Hij maakte op zijn negentigste nog een parachutesprong om zijn verjaardag te markeren. Zoals hij dat ook deed toen hij tachtig en vijfentachtig jaar werd.

Tweede man onder Ronald Reagan

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog trouwde Bush met Barbara Pierce, een afstammeling van de president met dezelfde achternaam. George vernoemde zijn bommenwerper naar haar. Barbara, een markante persoonlijkheid, werd al vroeg grijs na het verlies van hun dochtertje Robin (1953). Hun kinderen noemen haar ‘de Zilvervos’. Ze schreef de bestseller Millie’s Book, een vermakelijk boekje, geschreven vanuit het gezichtspunt van de hond van de familie. Na zijn studie aan Yale vertrok Bush als ‘olieman’ naar het desolate westen van Texas. De badkamer van hun eerste huis moesten hij en Barbara delen met een moeder-dochterteam van prostituees.

Van 1967 tot 1971 was Bush lid van het Huis van Afgevaardigden. Zijn stemgedrag was soms kranig. Bijvoorbeeld toen hij, tegen de zin van zijn uiterst conservatieve Texaanse kiesdistrict, zijn stem gaf aan de Wet op de burgerrechten van 1968, die discriminatie op de huizenmarkt verbood. Toen een poging om in de Senaat te komen was mislukt, benoemde president Richard Nixon hem tot ambassadeur bij de Verenigde Naties. Daarop volgden benoemingen tot hoofd van het Amerikaanse verbindingskantoor in Peking en van de inlichtingendienst CIA.
Nadat zij elkaar bij de presidentsverkiezingen van 1980 behoorlijk in het vaarwater hadden gezeten, vroeg Ronald Reagan, die de strijd won, zijn rivaal Bush om ‘tweede man’ te worden.

Acht jaar later kwam Bush zelf in het Witte Huis terecht, nadat hij Michael Dukakis, de progressieve, maar onbeholpen overkomende gouverneur van Massachusetts, had verslagen. Bij elke campagnestop had Bush geroepen: ‘Read my lips: no new taxes.’ Woorden die hij, eenmaal verkozen, zou moeten inslikken.

Tot een gewapend optreden kwam het in Panama (1989-1990), waarbij het de Verenigde Staten erom was te doen de lokale leider, generaal Manuel Noriega, in te rekenen. Tijdens de vier dagen die de strijd duurde, werd kapitein Linda Bray de eerste vrouw die een Amerikaanse eenheid van dertig soldaten voorging in de strijd. Zij veroverde een kennel waarin de waakhonden van Noriega waren gehuisvest.

Hoogste waarderingscijfer voor een president ooit gemeten

Het is een van de belangrijkste taken van iedere Amerikaanse president na 1945 geweest om het communisme in toom te ­houden. Tijdens het presidentschap van Bush zeeg het communisme toch nog vrij plotseling ineen en ontstond, zeker in Europa, een nieuwe orde. Anders dan de Franse president François Mitterrand reageerde Bush ronduit positief op de Duitse hereniging.

Voorafgaand aan de Golfoorlog van 1991 had de regering-Bush Saddam Hussein gesteund in diens oorlog met Amerika’s aartsvijand Iran. Nog op 25 juli 1990 had April Glaspie, de Amerikaanse ambassadeur in Bagdad, de Iraakse leider verzekerd dat Amerika zich niet in het conflict over Kuweit wilde mengen. Maar toen Saddam op 2 augustus het land bezette, bracht Bush met rust en overredingskracht een coalitie van 29 landen op de been om de Irakezen te verjagen. Op 17 januari 1991 begon operatie-Desert Storm onder leiding van generaal Norman Schwarz­kopf, die door Bush niet voor de voeten werd gelopen, zoals bijvoorbeeld president Lyndon B. Johnson dat bij zijn generaals in Vietnam wel had gedaan. Zes weken later waren de Irakezen beslissend verslagen.

Bush besloot, conform de gemaakte afspraken, niet door te stoten naar Bagdad. Een besluit dat later veel kritiek heeft gekregen. Bijna negen van de tien Amerikanen steunden hem na afloop van de oorlog: het hoogste waarderingscijfer voor een president ooit door opiniepeiler Gallup gemeten.

Toch legde hij het, hopend op een reprise van zijn presidentschap, wegens het laten versloffen van de economie in 1992 af tegen de Democraat Bill Clinton.
De verhouding tussen vader en zoon – president van 2001 tot 2009 – Bush, die lang ruzieachtig was, werd later goed. Misschien kwam dat wel doordat ‘Bush 41’ ‘Bush 43’ slechts van advies diende wanneer die daarom vroeg.