Desert Solitaire: Noodzaak van natuur

Sommigen zien Edward Abbeys Desert Solitaire (1968) als een politiek manifest, anderen als een onbedoelde toeristengids voor het Amerikaanse Zuidwesten. Wellicht is Desert Solitaire, gebaseerd op een aantal dagboeken, een combinatie van de twee.

Excentrieke parkwachter

• Edward Abbey (1927-1989) werkte als barman in Taos, New Mexico, bij de militaire politie in Italië, en, nadat hij zijn Master of Arts in filosofie had gehaald, als hoogleraar in Schotland. Maar het is zijn werk als parkwachter in Arches National Park in Utah in 1956 en 1957 dat de basis vormt voor Desert Solitaire (1968). Het boek is vaak vergeleken met Henry David Thoreaus beroemde Walden (1854), waarin de transcendentalistische filosoof zijn eenzame, tweejarige verblijf in een bos nabij Concord, Massachusetts beschrijft.
• In Desert Solitaire blikt Abbey terug op zijn tijd in Arches National Park in de jaren vijftig. Arches National Park is met de grote rode zandsteenbogen vandaag de dag een bekend park, maar was in Abbeys tijd nog onontdekt. De hoofdstukken bestaan uit pagina’s lange beschrijvingen van de natuur in het park, anekdotes (zowel fictief als non-fictief), en politieke tirades, gelardeerd met veel humor. Abbeys excentrieke persoonlijkheid leidde tot veel bewondering, maar riep ook weerstand op. Elk hoofdstuk staat op zichzelf. Deze losse structuur is aangenaam, maar maakt een samenvatting lastig.

  Meld je hier gratis aan voor de Amerika Update, de wekelijkse nieuwsbrief met de laatste ontwikkelingen over de Verenigde Staten. Elke vrijdag in je mailbox.

Industrieel toerisme

• Een centraal hoofdstuk in het boek is ‘Polemiek: Industrieel Toerisme en de nationale parken’. Abbey maakt zich ernstige zorgen over de teloorgang van de nationale parken door het snel groeiende toerisme, gevolg van het asfalteren van de wegen. Dit zet de deur open voor wat Abbey het meest lijkt te haten: toeristen in auto’s. Natuur is volgens Abbey niet te ervaren in een auto. ‘Je kunt niets zien vanuit een auto, je moet daadwerkelijk uit dat verdomde ding stappen en lopen, of liever gezegd: kruipen op je handen en knieën over het zandsteen en door de cactussen en bosjes.’ Met een auto natuurparken bezoeken, noemt Abbey ‘Industrieel Toerisme’. Hij hekelt de beoefenaars. ‘De gemakzuchtige miljoenen, geboren op wielen en gezoogd met benzine, die geasfalteerde wegen naar elke hoek van nationale parken verwachten en eisen.’
• Abbey voorziet dat deze miljoenen uiteindelijk het park zullen overspoelen. ‘”Opzichter, waar is het Arches National Park?” Ik weet het niet, maar ik kan u wel laten zien waar het was,’ blikt hij vooruit. Abbey kreeg gelijk: het park heeft nu elk jaar meer dan anderhalf miljoen bezoekers, terwijl dat er in Abbeys tijd nog enkele tienduizenden waren. ‘Er is eindelijk vooruitgang in Arches National Park na miljoenen jaren van verzaken,’ schrijft Abbey ironisch. ‘Het Industriële Toerisme is gearriveerd.’
• Een belangrijk kenmerk van Abbeys werk is de kritiek die hij levert. Zijn cynisme in Desert Solitaire is gericht op de overheid, de toeristen in het park, de gelovigen en atheïsten, conservatieven en liberalen, anderen en hemzelf. ‘Abbey zorgde ervoor dat geen enkele groep hem kon claimen,’ schreef hoogleraar filosofie David Rothenberg. Hij lijkt daarin te slagen. Conservatieven zien Abbey niet als bondgenoot door zijn verwerping van religie, financieel gewin, industrialisatie en technologie. Door zijn oppositie tegen migratie en de overheid en zijn steun voor wapenbezit houdt Abbey de progressieven op afstand. Dierenvrienden verfoeien hem vanwege een passage waarin hij zonder scrupules een wild konijn stenigt om een roofvogel te voeden.

Het belang van de woestijn

• De opbouw van Desert Solitaire is bijzonder. Je kunt Desert Solitaire op drie willekeurige pagina’s openslaan en denken dat je een geschiedenisboek, natuurgids of politiek manifest leest. Vele hoofdstukken zijn in een andere volgorde te lezen zonder dat dit afdoet aan de leeservaring.

• Abbey bespreekt veel thema’s in Desert Solitaire. Technologische ontwikkelingen, toerisme, natuur, de overheid, religie en cultuur komen aan bod. De woestijn fungeert als de rode draad. De woestijn, of de wildernis in het algemeen, is volgens Abbey cruciaal voor de mens. Van de rotsen tot de planten, van de volkeren die er leefden tot de hitte, van de slangen, coyotes en de wolven tot de beken en rivieren die er ook zijn – alles in de woestijn komt voorbij. Maar de woestijn beschríjven is volgens Abbey niet de kern. ‘De woestijn fungeert meer als medium dan als substantie.’ Het is in de woestijn waar Abbey tot zijn ideeën en gedachten komt.
• In een artikel in The New York Times uit augustus 1972 zegt Abbey er het volgende over: ‘De reden waarom we een wildernis nodig hebben, is omdat we wilde dieren zijn. Ieder mens heeft een plek nodig waar hij in vrede gek kan worden. Iedere jongen verdient een bos om verdwaald, ellendig en verhongerd in te raken. Zelfs de kwaadaardigste moordenaar van de liefste vrouw zou de kans moeten krijgen om te vluchten naar de heuvels. Voor vrijheid en uitzinnigheid. Alleen dan kunnen we terug naar het andere leven van de mens.’

Misantroop of pionier

• Desert Solitaire behoort samen met Rachel Carsons Silent Spring (1962) – dat de giftige impact van de chemische industrie op de natuur behandelt – tot de  invloedrijkste werken in de ‘ecologische literatuur’. Zelf weigerde Abbey om een (politiek) leider te zijn. Zijn werk was bedoeld om mensen te vermaken en aan het denken te zetten. Ook al zag Abbey zijn werk niet als ‘nature writing’, hij bewonderde die Amerikaanse literaire stroming wel.
• Desert Solitaire werd goed ontvangen, maar vaak ook verkeerd begrepen. Zo werd Abbey door sommigen weggezet als misantroop, een oppervlakkige conclusie. Toch worden Desert Solitaire en Abbey nog geregeld besproken. Zo verscheen in 1998, dertig jaar na publicatie van het boek en bijna tien jaar na zijn dood, het boek Coyote in the Maze: Tracking Edward Abbey in a World of Words. Hierin worden Abbey en zijn werk zowel literair en politiek als filosofisch onderzocht en geïnterpreteerd.
• De bekendste van de andere werken die Abbey schreef, wellicht bekender dan Desert Solitaire, is de roman The Monkey Wrench Gang. The Monkey Wrench Gang gaat over een riviergids, een chirurg, een feminist en een Vietnam-veteraan. Deze vier mensen saboteren industriële activiteiten in de wildernis, met als uiteindelijke doel de Glen Canyon Dam te vernietigen.
  De roman vormde de basis voor de radicale milieubeweging Earth First! Abbey voelde enige sympathie voor ze, maar gaf geen openlijke steun aan de groep.

Klik hier om terug te gaan naar het hoofdartikel.