De fiscus gebruikt sinds 24 februari 2017 geen camerabeelden meer voor de controle van het privégebruik van een lease- of bestelauto. Volgens de Hoge Raad was dit gebruik van de zogenoemde ANPR-camera’s in strijd met de privacy-regels.
Meld u hier gratis aan voor de Elsevier Weekblad Belasting Update, de wekelijkse nieuwsbrief met het laatste fiscale nieuws, analyses, achtergronden en commentaren. Elke vrijdag in uw postvak.
De Belastingdienst gebruikt de Automatic Number Plate Recognition (ANPR) ook niet meer voor de motorrijtuigenbelasting (MRB) en de belasting op zware motorrijtuigen (BZM).
Voor deze twee belastingen kan er waarschijnlijk op korte termijn weer gebruik worden gemaakt van ANPR. Het kan zelfs dat er nu al weer actief wordt gecontroleerd.
De ANPR-beelden kunnen echter niet worden gebruikt voor het achterhalen van privégebruik, zolang hiervoor geen specifieke regeling is getroffen.
Onvoldoende wettelijke basis
De Belastingdienst dacht dat er voor het gebruik van de ANPR-beelden geen speciale wetgeving nodig was, maar de Hoge Raad zag dit anders. Er moet voldoende bekend zijn welke persoonlijke informatie kan worden verzameld, en waarvoor deze gegevens kunnen worden gebruikt. De voorwaarden voor het gebruik door de Belastingdienst, zoals de bewaartermijn, moeten ook ergens zijn vastgelegd.
De wettelijke regelingen en de algemene taakomschrijving van de Belastingdienst zijn op die punten te vaag. Het maakt niet uit dat alleen fiscaal relevante gegevens worden bewaard. Ook is niet van belang dat de burger zelf heeft aangegeven geen privégebruik te maken van de auto, waardoor controle nodig was.
In deze zaken speelde ongetwijfeld ook een rol dat de Belastingdienst zelf de gegevens had verzameld met de ANPR-camera’s van het Korps landelijke politiediensten (KLPD).
Nog geen ANPR-controle privégebruik
Op 28 november 2017 is een convenant tussen de Belastingdienst en de politie in werking getreden. Hierin wordt geregeld dat de Belastingdienst geanonimiseerde kentekengegevens verstrekt aan de KLPD, die de gegevens daarna verwerkt in zogenoemde referentiebestanden.
Het valt gelijk op dat de Belastingdienst zelf geen ANPR-beelden mag verzamelen. Er kan hoogstens sprake zijn van een gezamenlijke actie. Verder heeft het convenant alleen betrekking op de MRB en BZM, en het innen van openstaande belastingschulden. De KLPD is verantwoordelijk voor het beheer en vernietigen van de referentiebestanden.
Volgens het convenant kan de KLPD zelfstandig achter ‘katvangers’ aangaan. Dit zijn mensen die tegen betaling meerdere kentekens op hun naam zetten, en zo meewerken aan het ontduiken van (onder meer) MRB. De KLPD kan ook zelf wanbetalers voor de MRB opsporen.
Het door beslaglegging innen van belastingschulden is voorbehouden aan ambtenaren van de Belastingdienst, er is dan sprake van een gezamenlijke actie. Referentiebestanden die betrekking hebben op belastingschulden mogen alleen worden gebruikt bij een gezamenlijke actie.
Al MRB-controle?
De Kamer heeft half december 2017 vragen gesteld naar aanleiding van de 20ste halfjaarsrapportage van de Belastingdienst, waarin ook een paragraaf is gewijd aan ANPR.
Staatssecretaris Menno Snel (Financiën) geeft aan dat de ANPR-controle op de MRB en BZM zo snel mogelijk weer wordt opgestart. Hij wil “uit het oogpunt van naleving en handhaving” niet zeggen wanneer dit precies gebeurt. Die controle kan dus al actief zijn, of binnenkort worden geactiveerd.
Uit de Kamerbrief blijkt dat er het eerste half jaar geen ANPR-controles voor het privégebruik komen. Er moet nog worden onderzocht hoe de controlepraktijk kan worden omgezet in wetgeving die voldoet aan de privacy-regels.