Zuid-Afrika wil zich terugtrekken uit het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag. De officiële lezing is dat het lidmaatschap ‘actieve diplomatie in de weg staat’.
Dat verklaart de Zuid-Afrikaanse minister van Justitie Michael Masutha vrijdag.
Om zich uit het ICC terug te trekken, moet het Zuid-Afrikaanse parlement een wetsvoorstel aannemen waarbij de ondertekening van het Statuut van Rome wordt ingetrokken. Volgens Masutha is het verdrag, waarmee het ICC in 2002 werd opgericht, in strijd met de Zuid-Afrikaanse wet over diplomatieke onschendbaarheid en privileges.
Geen uitlevering van oorlogscrimineel
Het is een politiek verhaal: de aanleiding voor het besluit is de zaak rond de Sudanese president Omar al-Bashir, die door het ICC wordt gezocht voor genocide in Darfur. Vorig jaar bezocht hij Zuid-Afrika, en kreeg de Zuid-Afrikaanse regering een rechterlijk bevel om hem te arresteren en uit te leveren. Het orgaan heeft zelf geen rechtsbevoegdheid om verdachten op te pakken en is op dat vlak volledig afhankelijk van lidstaten.
Eerder op Elsevier.nl
René van Rijckevorsel in 2013: ‘Gekonkelefoes over 150 miljoen euro voor Sudanese boeven tekent failliet van hulp’
Zuid-Afrikaanse officials stonden Bashir op te wachten op het vliegveld van Johannesburg om hem welkom te heten en niet om hem te arresteren. Bashir was destijds in Zuid-Afrika voor een top van de Afrikaanse Unie (AU). De AU heeft het Strafhof al eerder gewaarschuwd om te stoppen met het vervolgen van zittende Afrikaanse staatshoofden.
Zuid-Afrika legde het rechterlijke bevel naast zich neer. Wel vaardigde de rechtbank in Pretoria een bevel uit voor Bashir om het land te verlaten. Het Internationaal Strafhof in Den Haag heeft in 2009 een arrestatiebevel tegen Al-Bashir uitgevaardigd wegens verdenkingen van misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en volkerenmoord in Darfur. Hierdoor verlaat de president zelden het land, uit angst om gepakt te worden. Sudan zelf is geen lid van het Internationaal Strafhof.
Afrikaanse landen kritisch op ICC
Zuid-Afrika heeft naar eigen zeggen de Verenigde Naties al op de hoogte gesteld van de geplande uittreding, die over een jaar in werking gesteld moet worden. Bij het hof zijn 124 landen aangesloten. Burundi gaf eerder al eerste aan het lidmaatschap op te zeggen.
Veel Afrikaanse landen hebben moeite met het ICC: zij vinden dat het ICC oneerlijk te werk gaat en de focus teveel richt op Afrikaanse landen. Sinds de oprichting van het Strafhof zijn alleen Afrikanen gedaagd.
De laatste prominente zaak bij het ICC was die over Ahmad al-Faqi al-Mahdi. De jihadist werd veroordeeld voor het vernietigen van cultureel erfgoed in Mali. Hij liet als chef van de extremistische beweging Ansar Dine negen mausolea en een moskee slopen in 2012 in de Malinese hoofdstad Timboektoe. Het is de eerste keer dat het Strafhof iemand voor een dergelijk vergrijp veroordeelde.