Hoewel de Britse premier Theresa May een significant aantal westerse landen achter zich heeft weten te krijgen in het front tegen Rusland, blijft een aantal EU-lidstaten achter. Wellicht volgen sommige nog, maar bepaalde landen zijn zeer duidelijk in hun wens geen Russische diplomaten te willen uitzetten.
May toonde zich dinsdag opgelucht om het grote aantal EU-landen dat haar steunt. Het is de grootste collectieve actie tegen Moskou sinds de Koude Oorlog. Het Verenigd Koninkrijk houdt de regering van de Russische president Vladimir Poetin verantwoordelijk voor de gifgasaanval op de dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Yulia. De Russische regering ontkent iets met de aanval in Salisbury te maken te hebben en spreekt van ‘provocatieve gebaren’ van het Westen. Er zullen gevolgen zijn, dreigde het Kremlin bovendien.
Maar niet iedereen voegde zich bij het collectief tegen Rusland. Zo hebben bijvoorbeeld Portugal en Oostenrijk aangegeven sowieso niemand weg te willen sturen, en willen andere landen afwachten wat er verder gebeurt.
De lijst van landen die geen Russische ambtenaren wegsturen, bestaat op dit moment uit Oostenrijk, België, Luxemburg, Malta, Bulgarije, Cyprus, Griekenland, Portugal, Slowakije en Slovenië.
De landen zijn in twee groepen op te delen: de lidstaten die aangeven te willen afwachten tot er meer bewijs is voor de Russische betrokkenheid bij de aanval op Skripal, en de landen die hoe dan ook niemand willen wegsturen.
Landen die meer bewijs willen
België, thuisbasis van het hoofdkwartier van zowel de NAVO als de EU, geeft aan nog te onderzoeken welke Russische diplomaten te willen wegsturen. De NAVO meldde dinsdag al dat het personeel van de Russische missie wordt teruggebracht van dertig naar twintig man.
De westerse solidariteit met Londen is indrukwekkend, en zeer welkom, schrijft Robbert de Witt
Het Luxemburgse ministerie van Buitenlandse Zaken gaf eerder deze week aan verder bewijs voor de Russische betrokkenheid bij de gifgasaanval op Skripal te willen afwachten. ‘Onze regering wacht de conclusies van de OPCW (Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens, red.) af,’ aldus een woordvoerder. De OPCW verricht nader onderzoek naar het incident in Salisbury.
‘Er zijn slechts een paar Russische diplomaten in Luxemburg en wij hebben geen bewijs dat zij direct betrokken zijn bij spionage,’ aldus de woordvoerder. Volgens de Luxemburgse regering komt de dialoog met Moskou in gevaar als er diplomaten worden uitgezet – er zitten twee Luxemburgse diplomaten in Moskou, die volgens de verwachting van de regering dan ook worden uitgezet. ‘Dan is onze ambassade in Moskou de facto gesloten en wordt dialoog met Rusland zeer moeilijk.’ Het land besloot woensdag wel om zijn ambassadeur in Moskou terug te roepen voor ‘consultatie’.
Malta heeft gelijksoortige redenen om geen actie te ondernemen. ‘We doen het zelf niet omdat onze diplomatieke missie in Moskou heel klein is,’ zegt de regering in de hoofdstad Valletta. ‘Elke reactie van Moskou zou een directe beëindiging van onze diplomatieke band betekenen.’ De Maltese regering benadrukt wel dat de steun aan de Britten hierom niet minder is. Ook de Maltese ambassadeur in Moskou is teruggeroepen voor ruggespraak.
Landen die niemand wegsturen
Portugal geeft aan niemand op individuele basis te willen wegsturen en zegt de voorkeur te geven aan actie op EU-niveau. Het land steunde wel de Europese veroordeling van de aanval op Skripal, en geeft daarmee impliciet Rusland de schuld van het incident in Salisbury.
Maar er zijn ook landen die historisch gezien een sterke band hebben met Moskou en geen Russische diplomaten willen wegsturen. Oostenrijk bijvoorbeeld. De Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz en zijn minister van Buitenlandse Zaken Karin Kneissl lieten in een gezamenlijke verklaring weten geen ‘nationale maatregelen’ te nemen. ‘We willen het communicatiekanaal naar Rusland openhouden. Oostenrijk is een neutraal land en we zien onszelf als bruggenbouwer tussen Oost en West,’ aldus de verklaring.
Meer over Rusland
Dit zijn de sterke mannen van Poetin
Ook Bulgarije, dat in Rusland een grote handelspartner vindt, ziet er geen heil in om Russische diplomaten weg te sturen. Het land is momenteel EU-voorzitter en noemt dat als reden om ‘neutraal’ te willen blijven in de kwestie.
Griekenland liet eerder al weten geen diplomaten te willen uitzetten en geen sancties te willen uitvaardigen tegen een permanent lid van de VN-Veiligheidsraad. Ook vraagt het land om meer bewijs voor de Russische betrokkenheid bij de aanval in Groot-Brittannië. Cyprus sluit zich aan bij Griekenland.
Ook Slovenië ziet nog geen reden tot acties tegen Rusland: het Sloveense ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde afgelopen maandag dat het ‘nog te vroeg’ is om actie te ondernemen, aangezien de exacte toedracht van het incident in Salisbury nog in nevelen is gehuld.
Opvallend is wel dat Hongarije zich voegde bij EU-landen die Russische diplomaten wegsturen. Het land besloot maandag om een Russische diplomaat uit te zetten naar aanleiding van de aanval op Skripal. Hetzelfde geldt voor Montenegro, dat traditioneel goede banden met Rusland heeft.
De grootste slag kwam van de Amerikanen, die maandag verklaarden zestig diplomaten uit te willen zetten, ondanks de verzoenende toon die de regering van president Donald Trump tegenover Poetin hanteert.
Rusland heeft nog geen details gegeven over een eventuele tegenreactie. President Poetin was dinsdag in de Siberische stad Kemerovo om nabestaanden van de slachtoffers van de grootschalige brand in een winkelcentrum te condoleren. Ondanks de diplomatieke spanningen bracht de Britse premier May dinsdag per brief overigens daarvoor wel haar condoleances over op de Russische regering.