Iran en Brussel samen in verzet tegen Amerika na aankondiging sancties

Door te dreigen met de ‘strengste sancties ooit’ aan het adres van Iran wekt de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo de toorn van de Iraanse regering. Ook de Europese Unie (EU) is kritisch over de Verenigde Staten, en volhardt in haar steun aan het in 2015 gesloten atoomakkoord met Iran.

‘De wereld aanvaardt vandaag de dag niet meer dat de Verenigde Staten over iedereen beslissen,’ zei de Iraanse president Hassan Rohani maandagavond. ‘Wie zijn jullie om te beslissen voor Iran en de wereld?’ Ook minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif geeft Amerika een veeg uit de pan. De ‘diplomatieke schijnvertoning’ is volgens hem een teken dat Washington niets heeft geleerd van ‘foute keuzes’ in het Amerikaanse Midden-Oostenbeleid, terwijl Iran samenwerkt met partners om het atoomakkoord ook zonder Amerika overeind te houden.

Amerika eist: Iran moet zich terugtrekken uit Syrië

Begin mei stapte Amerika uit het atoomaakkoord met Iran. Teheran reageert op het uitgebreide eisenpakket dat Pompeo maandag aankondigde: Iran moet de steun aan de Houthi-milities in Jemen en de Taliban in Afghanistan onmiddellijk stoppen. Ook moet Teheran haar troepen uit Syrië terugtrekken. ‘Iran heeft onder de paraplu van de nucleaire overeenkomst oorlogen bij volmacht gevoerd in het Midden-Oosten. Tot op de dag van vandaag liegt Iran nog steeds over zijn ware bedoelingen. Het land is de grootste financier van terrorisme,’ zei Pompeo. Daarmee doelde hij onder meer op de Iraanse steun aan de terreurbewegingen Hezbollah in Libanon en Hamas in de Gazastrook.

‘Iran mag nooit een vrijbrief krijgen om het Midden-Oosten te domineren,’ aldus Pompeo. ‘De Verenigde Staten willen blijven samenwerken met bondgenoten in de regio om de invloed van Iran terug te dringen. We moeten ervoor zorgen dat Iran nooit de beschikking krijgt over een kernwapen. Teheran moet inspecteurs in het hele land onbeperkte toegang verlenen tot nucleaire faciliteiten.’ Hij dreigde dat Amerika militair zal ingrijpen zodra Iran begint met het verrijken van uranium. Alleen als Amerika ‘tastbare verschuivingen’ ziet in het Iraanse beleid, kunnen de sancties volgens Pompeo worden verlicht.

Mogherini: al tien keer bevestigd dat Iran afspraken nakomt

EU-buitenlandchef Federica Mogherini, die eerder al kritisch was over Amerika en Israël vanwege hun aantijgingen dat Iran zich niet aan het atoomakkoord houdt, is eveneens kritisch over Pompeo. Zij benadrukte dat er geen alternatief is voor het atoomakkoord, dat voluit JCPOA (Joint Comprehensive Plan of Action) heet. Brussel zal zich er dan ook voor blijven inzetten om het akkoord in stand te houden. ‘Het IAEA (internationaal atoomagentschap, red.) heeft al tien keer bevestigd dat Iran aan alle nucleaire verplichtingen heeft voldaan, en dat zal blijven doen. De Europese Unie zal zich blijven inzetten voor de volledige implementatie van het JCPOA zolang Iran zich houdt aan alle afspraken, zoals het tot nu toe heeft gedaan.’

Amerika dreigt ook landen en bedrijven die handel blijven drijven met Iran economisch te straffen. De EU en haar lidstaten zoeken daarom naar mogelijkheden om zowel bedrijven te beschermen als het akkoord in stand te houden. Zo overweegt Brussel een nooit eerder gebruikte verordening in te zetten, waarmee het de sancties niet erkent, zodat ondernemingen gewoon door kunnen handelen met Iran. Als ze dan verlies maken, zou de EU ze financieel compenseren. Er zijn ook nog andere opties, zoals Iraanse olie in euro’s betalen in plaats van in dollars.

Derk Jan Eppink: Trumps wantrouwen tegenover Iran is terecht

Volgens premier Mark Rutte (VVD) is het ‘van belang dat Europa in gesprek blijft met de Verenigde Staten, maar het kan niet zo zijn dat we onder druk met de VS onderhandelen over onze handelsrelatie’. Vorige week noemde Rutte de handelwijze van de Amerikaanse president Donald Trump ‘lomp’.