Het conflict tussen Polen en de Europese Commissie sleept zich voort, maar beide partijen spreken maandag enigszins verzoenende woorden. Volgens de vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans is de afgelopen weken ‘enkele vooruitgang’ geboekt, maar is een oplossing nog niet in zicht.
Timmermans geeft het land dan ook een deadline om met een oplossing te komen voor het belangrijkste probleem: in Polen is de rechtspraak onder politieke controle gebracht. Timmermans zette daartegen eerder het zwaarste geschut in waarover de Europese Commissie beschikt: hij bracht in december de Artikel 7-procedure in stelling, waardoor Polen in theorie zijn stemrecht in de EU kan verliezen.
Toon verandert bij Timmermans en Polen
Maandag is Timmermans milder gestemd. Volgens hem is er de afgelopen tijd enige vooruitgang geboekt. ‘Deze dialoog kan niet eindeloos doorgaan, er moeten een keer conclusies komen.’ Volgens de vicevoorzitter wordt de Poolse rechtsstaat nog altijd bedreigd. Eind juni komen de ministers van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie (EU) opnieuw bij elkaar. De Europese Commissie wil dat Polen dan met een oplossing komt. Zo niet, dan ‘zullen de ministers een volgende stap moeten nemen,’ aldus Timmermans. Hij spreekt van een ‘make or break-moment’. Hij hoopt dat Polen ‘genoeg progressie maakt om de Artikel 7-procedure te kunnen intrekken’.
Volgens Elsevier Weekblad
Robbert de Witt: ‘Timmermans’ straf voor Polen is paternalistisch’
In de nieuwe langetermijnbegroting van de EU is bovendien een voorstel opgenomen wat landen als Polen, en ook bondgenoot Hongarije, flink tegen de haren instrijkt. Het idee is om de verstrekking van EU-subsidie te koppelen aan het functioneren van de rechtsstaat. Hoewel Polen daarin niet met name wordt genoemd, is het duidelijk dat vooral Polen en Hongarije zich aangesproken moeten voelen.
De Poolse regeringspartij PiS heeft wat concessies gedaan om aan de eisen van de EU tegemoet te komen. Zo wordt onder meer de bevoegdheid van het Hooggerechtshof om vonnissen in gesloten zaken te herroepen beperkt. Maar dat is niet genoeg. Vermoedelijk worden die concessies alleen gedaan als gevolg van de dreiging vanuit Brussel om de geldkraan dicht te draaien. ‘Polen is uit op een overeenkomst,’ zegt de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Jacek Czaputowicz maandag. ‘We moeten blijven praten en een juridische formule vinden om de bezwaren van de EU aan te pakken.’
Artikel 7-procedure gaat niet zonder slag of stoot
De Artikel 7-procedure van Timmermans lijkt overigens op voorhand kansloos. Lidstaten moeten unaniem instemmen met het inroepen van Artikel 7. Maar Hongarije houdt Polen in dit geval de hand boven het hoofd. De Hongaarse regering onder leiding van premier Viktor Órban gaf al aan een veto uit te spreken tegen een dergelijke procedure tegen Polen. Zo kan het Hongaarse parlement de missie van Timmermans torpederen. Polen zal vermoedelijk hetzelfde doen bij een stemming over Hongarije, dat ook een Artikel 7-procedure boven het hoofd hangt.
Eerder presenteerden Polen en Hongarije met de andere zogeheten Visegrad-landen, Tsjechië en Slowakije, een gezamenlijke verklaring waarin ze Brussel opriepen zich niet te veel met hun interne aangelegenheden te bemoeien.
Zij doelen daarbij niet alleen op de aanpassingen van de rechtspraak in Polen, maar ook op de door Brussel opgelegde plicht om migranten op te nemen. ‘EU-instituties moeten alle lidstaten gelijk behandelen en handelen binnen de grenzen van hun competentie. Het recht van lidstaten om nationale hervormingen door te voeren, moet worden gerespecteerd,’ aldus de verklaring van de Visegrad-landen.