Ze heeft geen spijt van haar daden, maar wil wel naar huis om te bevallen van haar kind. Wie is de Britse jihadbruid Shamima Begum (19)? Vier vragen en antwoorden.
Wie is Shamima Begum?
Als 15-jarige vertrok Begum in 2015 naar het kalifaat van Islamitische Staat (IS). In een geluidsopname van The Times is te horen hoe ze vertelt aan een journalist dat ze daar eerst met andere vrouwen in een huis moest wachten voor ze werd uitgehuwelijkt aan de Nederlandse jihadist Yago Riedijk. Met hem kreeg ze twee kinderen.
Over het leven in Raqqa zegt ze: ‘Het was een normaal leven. Het leven dat ze laten zien in de propagandavideo’s (…) maar soms zijn er bommen enzo.’ Onthoofdingen heeft ze nooit gezien, maar eenmaal zag ze wel een hoofd in een prullenbak liggen toen ze over straat liep. ‘Deed me niets. Het was een gevangen strijder die gepakt was op het slagveld. Een vijand van de islam. Ik dacht alleen maar aan wat hij zou hebben gedaan bij een moslimvrouw als hij de kans had gekregen.’
Meer over dit onderwerp: De truc van IS-vrouwen om naar ons land te komen
Spijt dat ze naar het kalifaat afreisde, heeft ze niet. ‘Ik ben niet hetzelfde domme kleine 15-jarige schoolmeisje dat wegliep van Bethnal Green (Bethnal Green Academy, de school waar Begum naartoe ging, red.).’
Ze is vastbesloten terug te keren naar het Verenigd Koninkrijk om daar te bevallen. ‘Ik moet denken aan mijn baby.’ Haar twee andere kinderen overleden eerder aan ondervoeding en ziekte. Zij en Riedijk besloten daarom twee weken geleden te vluchten vanuit Baghuz – het laatste territorium van IS in het oosten van Syrië. Bij de vlucht door de woestijn stuitten de twee op Koerdische troepen, waarna hij zich overgaf en zij op een bus werd gezet naar vluchtelingenkamp Al-Hol. Hier verblijft ze nog steeds.
Wie is jihadist Yago Riedijk (26)?
Riedijk werd op 23 september 1992 geboren in Arnhem. Hij bekeerde zich tot de islam en staat sinds 2016 op de nationale terreurlijst. Hij komt uit dezelfde kring als de Arnhemse jihadisten die op een vakantiepark in Weert trainden voor een aanslag met kalasjnikovs en bomvesten. Die groep werd in september aangehouden. Ook de Arnhemse jihadrapper Marouane B. was een bekende. Voordat Riedijk en Begum trouwden, vocht hij in Kobani, waar hij gewond raakte. Tijdens gevechten zou hij ook mensen hebben gedood.
Begums eerste reality check kwam toen Riedijk werd gearresteerd en beschuldigd werd van spionage. Hij zou ruim zes maanden hebben vastgezeten en zijn gemarteld. Riedijk kwam vrij, maar werd niet langer ‘erkend’ als IS-strijder. Begum is naar eigen zeggen gechoqueerd door de onderdrukking en corruptie in het kalifaat. IS verdient het daarom niet meer om te winnen, vindt ze.
Mag Begum terugkeren naar het Verenigd Koninkrijk?
Begum was wettelijk gezien een kind toen ze zich aansloot bij IS. En als ze nog steeds onder de 18 was, zou de overheid de wettelijke taak hebben zich over haar en de baby te ontfermen. Maar ze is nu een volwassene zonder berouw en volgens de BBC betekent dat dat ze verantwoordelijk is voor haar eigen keuzes.
In Syrië is geen consulaire hulp, dus iedere Brit die hulp nodig heeft, is op zichzelf aangewezen om consulaire hulp elders in de regio te vinden. Veiligheidsminister Ben Wallace is in elk geval niet van plan onnodig levens te riskeren. ‘Ik zet geen Britse levens op het spel om terroristen of voormalige terroristen te gaan zoeken in een failed state,‘ liet hij in een reactie weten.
Als het Begum lukt op eigen kracht het land te verlaten en terug te keren, hangt haar in het Verenigd Koninkrijk gevangenisstraf voor deelname aan een terreurgroep boven het hoofd.
Hoe is dit geregeld in Nederland?
Volgens de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) verblijven er nog altijd 185 Nederlanders in de regio van wat eens de Islamitische Staat was. Daarnaast zijn er 175 minderjarigen die een band hebben met Nederland, van wie de helft jonger dan vier jaar is. Minder dan eenderde is door hun ouders meegenomen naar de Islamitische Staat, ruim tweederde van deze groep kinderen is daar geboren. Omdat hun ouders de Nederlandse nationaliteit hebben, kunnen ook zij daarop aanspraak maken.
Veel uitgereisden gaven eind 2016 hun Nederlandse gemeente al te kennen dat zij wilden terugkeren. Maar IS liet ze het gebied niet uitgaan en Nederland wilde ze niet halen, omdat dat te onveilig was. Al gaf premier Mark Rutte (VVD) in maart 2015 ook een andere reden om ze niet te halen: ‘Het is beter dat je daar omkomt, dan terugkeert.’
Wie desondanks toch wil terugkeren, moet eerst zelf een ambassade of een consulaat zien te bereiken. Daarna kan iemand onder begeleiding van de marechaussee naar Nederland worden gevlogen, waarna diegene wordt vastgezet en vervolgd.