Zo wil Macron Europa redden van de ondergang

Om te ontsnappen aan de ‘valstrik’ van het ‘isolationistisch nationalisme’ is meer Europese samenwerking nodig, vindt Emmanuel Macron. In een open brief in tal van Europese kranten beschrijft hij hoe Europa moet worden gered van de ondergang. Want volgens de Franse president had het continent het na de Tweede Wereldoorlog nooit eerder zo zwaar als nu.

‘Over enkele weken zullen de Europese verkiezingen [23-26 mei] beslissend zijn voor de toekomst van ons continent,’ schrijft Macron op urgente toon in een brief die woensdag onder meer verscheen in de Nederlandse dagbladen de Volkskrant en NRC en in grote Europese kranten als Le Monde (Frankrijk), Die Welt (Duitsland) en The Guardian (Verenigd Koninkrijk). Volgens de Franse president was Europa sinds de Tweede Wereldoorlog ‘nooit eerder zo noodzakelijk’, maar was het continent sinds 1945 ‘nog nooit zo in gevaar als nu’.

‘Brexit symbool van Europese valstrik en isolationistisch nationalisme’

In Macrons ogen is het vertrek van de Britten uit de Europese Unie (EU) het symbool van de dreigende ondergang van Europa: ‘De Brexit is ook een symbool van de Europese valstrik,’ betoogt hij. Die valstrik schuilt wat hem betreft niet in het wel of niet deel uitmaken van de EU, maar in de ‘leugens en de onverantwoordelijkheid die haar te gronde kunnen richten’. Het Britse volk is volgens Macron voorgelogen door ‘profiteurs van de woede’. De Britten werd ‘isolationistisch nationalisme’ voorgespiegeld, dat niets te bieden heeft.

Aan de hand van diverse doelstellingen licht Macron vervolgens het ‘vernieuwde Europa’ toe waarmee hij dat nationalisme tegenwicht wil bieden. Opvallend is dat hij in de rest van zijn brief vrijwel overal ‘Europa’ gebruikt als synoniem voor de Europese Unie.

Strijd tegen nepnieuws en giften uit het buitenland

Allereerst wil Macron een zogenoemd Europees agentschap ter bescherming van democratieën om verkiezingen te beschermen tegen cyberaanvallen en manipulaties. Hoewel Macron niet zegt waar die aanvallen vandaan komen, lijkt die oproep te passen bij de EU-strategie om nepnieuws te bestrijden. Brussel richt zich vooral op ‘desinformatie’ vanuit Rusland. In Nederland loopt minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) voorop in de strijd tegen nepnieuws. Maandagavond lichtte ze in tv-programma Jinek een campagne toe die ze in december aankondigde.

Een ander doel van Macron is een verbod op financiering van Europese politieke partijen vanuit het buitenland. Minister Ollongren opperde eind januari hetzelfde: een verbod op het aannemen van giften van buiten de EU. Het agentschap waarvoor Macron pleit, zou er eveneens mee moeten worden belast ‘alle haatdragende en gewelddadige uitingen van het internet te bannen’.

Pleidooi voor sterkere Europese samenwerking qua grensbeleid en defensie

Ook een van de grootste twistpunten binnen de EU, grensbewaking, komt aan bod. De Schengenzone moet volgens Macron ‘grondig [worden] herzien’: alle landen moeten voldoen aan diverse eisen voor grensbeleid. De Franse president noemt solidariteit, ‘één asielbeleid, met gelijke regels voor opvang en afwijzing’, een gemeenschappelijke grenspolitie, een Europees asielagentschap en strikte controleverplichtingen. ‘Ten aanzien van de migratiestromen geloof ik in een Europa dat zowel zijn waarden als zijn grenzen bewaakt.’

Macron – die het in eigen land moeilijk heeft met aanhoudende, wekelijkse protesten van de gele hesjes waartegen geregeld hard wordt opgetreden – maakt ook van defensie een speerpunt. Dat is geen verrassing. In november hield hij tijdens de herdenking van de Eerste Wereldoorlog in Parijs al een pleidooi voor een Europees leger. Dat herhaalt hij in de open brief niet, maar wel pleit hij voor een ‘defensie- en veiligheidsverdrag (…) waarin onze essentiële verplichtingen worden vastgelegd’. Dat zijn onder meer een verhoogd defensiebudget, ‘operationalisering voor een gemeenschappelijk defensie’ en een Europese veiligheidsraad waarin ook het Verenigd Koninkrijk zitting heeft.

Niet alleen militair, ook economisch moet Europa zich volgens Macron vernieuwen. Hij pleit voor een nieuw concurrentiebeleid, met de mogelijkheid tot ‘het opleggen van sancties en het verbieden van bedrijven die afbreuk doen aan onze strategische belangen en (…) basiswaarden’, en een voorkeursbeleid voor Europese bedrijven ‘inzake strategische industrieën en overheidsopdrachten’, zoals Amerika en China dat in eigen land ook hebben. Verder wil Macron een sociaal vangnet voor alle Europese werknemers, gelijk loon voor hetzelfde werk in heel Europa en een Europees minimumloon ‘dat is afgestemd op elk land en dat jaarlijks collectief wordt vastgesteld’. Voor de Franse president is ‘convergentie’ belangrijker dan concurrentie.

Macron wil ‘klimaatschuld inlossen’ via Europese klimaatbank

Dat geldt ook voor het klimaatbeleid, waarin Europa volgens Macron voorop moet lopen: ‘Kunnen wij straks onze kinderen nog recht in de ogen kijken, als we niet ook onze klimaatschuld inlossen?’ Dat moet gebeuren door in 2050 koolstofvrij te zijn, het gebruik van pesticiden vóór 2025 te halveren en de oprichting van een Europese ‘klimaatbank’ om de ecologische transitie te financieren. Macron acht een Europese gezondheidsautoriteit noodzakelijk voor veiliger voedsel en de toetsing van gevaarlijke stoffen met het oog op de gezondheid en het milieu. Ook is Europese regulering en toezicht van grote techbedrijven nodig en moet een zogenoemde Europese innovatieraad budget gaan toewijzen voor technologische ontwikkelingen als kunstmatige intelligentie.

Macron heeft ook grensoverschrijdende ambities voor Europa. Hij pleit voor ‘de ondersteuning van de ontwikkeling’ van Afrika, waarmee volgens hem een pact moet worden gesloten. Dat moet onder meer afspraken bevatten voor academische samenwerking, onderwijs voor meisjes, investeringen en nog veel meer.

ALDE-voorzitter Verhofstadt wil Europees-Afrikaans economisch gebied

Opvallend in dat verband is ook een voorstel dat vorige week is gedaan door de Belg Guy Verhofstadt, voorzitter van de Europese liberale fractie ALDE waarmee Macrons partij En Marche! in het Europees Parlement wil samenwerken. ‘Laten we één Europees-Afrikaans economisch gebied scheppen,’ aldus Verhofstadt in een toespraak op een ALDE-top in Kaapstad, met landen in het Caribisch gebied, de Stille Oceaan en Afrika. ‘Dat zou een enorm, nu nog onbenut potentieel hebben (…) en is in staat op gelijke hoogte te komen met China.’ Het is niet bekend of ook Macron daar voorstander van is, maar Verhofstadt heeft op Twitter wel warme woorden voor de brief van de Franse president. ‘Laten we Europa opnieuw opbouwen om voor de Europese burgers welvaart en veiligheid te brengen.’

Ook D66 reageert vol enthousiasme op de ‘Europese renaissance’ die Macron voor ogen heeft. ‘Dat is het leiderschap dat we in Europa nodig hebben!’ twittert de regeringspartij, die En Marche! heeft uitgenodigd voor het D66-congres van komende zondag. De Tweede Kamerfractie van de VVD heeft nog niet op de brief gereageerd, maar scheidend VVD-europarlementariër Hans van Baalen wel. ‘Op strategisch vlak zijn we het eens,’ zei hij in radioprogramma 1 op 1 op NPO, ‘maar niet over de uitwerking’.

Zo vindt Van Baalen – ook partijvoorzitter van ALDE – niet dat nieuwe agentschappen nodig zijn, zoals Macron bepleit. ‘Ik vond het een interessante brief, als basis voor gesprekken, net als de speeches van Mark Rutte.’ Hoewel zowel Rutte als Van Baalen met de Franse president van mening verschillen over de mate van Europese integratie, verwacht de europarlementariër wel dat Macrons partij met de VVD zal gaan samenwerken in de ALDE-fractie. Die kans is ‘heel groot’, meent Van Baalen: ‘We zitten nog bij elkaar aan tafel, daar komen we uit.’