Wijst EU Brexit-deal af? Dan vraagt Johnson tóch uitstel

Met zijn eerste echte Brexit-deal, die een oplossing moet bieden voor het backstop-probleem aan de Ierse grens, hoopt Boris Johnson de EU eindelijk te overtuigen. Maar vanuit Brussel komen vooral negatieve signalen. Mocht het akkoord er niet komen, dan gaat Johnson volgens de BBC tóch om uitstel vragen. Opvallend: eerder zei hij nog ‘liever dood in de greppel’ te liggen.

Johnson wilde toch per se op 31 oktober de EU uit?

‘Ik lig liever dood in de greppel,’ antwoordde Johnson begin september tijdens een toespraak voor het politiekorps van West Yorkshire, toen hem werd gevraagd of hij kon beloven dat hij niet om nieuw Brexit-uitstel zou gaan vragen. Afgaande op berichten van de BBC denkt hij daar inmiddels anders over. De publieke omroep heeft regeringsstukken ingezien – gepresenteerd in de Schotse rechtbank – waarin staat dat de premier om uitstel gaat vragen als hij op 19 oktober geen akkoord heeft bereikt.

De rechtszaak was aanhangig gemaakt door Britse zakenlieden en een parlementslid, die wilden laten onderzoeken of Johnson strafbaar was indien hij de EU zonder akkoord verlaat, de zogenoemde no deal-Brexit.

De zogenoemde ‘Benn Act’, die vorige maand werd aangenomen in het Lagerhuis, verplicht de premier uitstel van de Brexit te vragen indien hij op 19 oktober nog niet met de EU tot een deal is gekomen. Eerder zinspeelde Johnson erop dat hij zich daar niets van zou gaan aantrekken en op 31 oktober ‘gewoon’ te breken met de EU, ook als er geen akkoord zou zijn.

Hoe het ook zij, Johnson vertrouwt er naar eigen zeggen op dat het niet zover hoeft te komen, omdat hij verwacht nog steeds een akkoord te kunnen bereiken met de EU. De premier ziet het voorstel nog steeds ‘als een heel groot landingsterrein’, waaruit een overeenkomst kan voortvloeien. Dat zei zijn woordvoerster vrijdagmiddag. ‘We willen doorgaan met praten met de EU en de gesprekken intensiveren, met de zorgen van EU-landen inclusief Ierland in gedachten, ook in het weekend.’

Wat stond er ook alweer in de deal van Johnson?

De nieuwe plannen van Johnson werden woensdag openbaar, en werden volgens The Telegraph dinsdag al verstuurd naar diverse Europese regeringsleiders. In de deal staat dat er vijf jaar lang twee grenzen komen; een douanecheck tussen Noord-Ierland en Ierland en een regelgevende grens door de Ierse Zee, tussen Noord-Ierland en het Britse vasteland.

Met Johnsons deal zal Noord-Ierland wel onderdeel blijven van de Europese interne markt waarbinnen landbouw- en voedselproducten kunnen worden vervoerd zonder grenscontroles. Na vijf jaar zal Noord-Ierland moeten beslissen of het deel wil blijven uitmaken van de EU of dat het de Britse regels gaat volgen.

Lees hier de volledige plannen met begeleidende brief van Boris Johnson

Hoe reageren de Britse partijen op de deal van Johnson?

Voorzitter James Cleverly van de Conservatie Partij zegt dat het Verenigd Koninkrijk ‘flexibel en pragmatisch’ is geweest. Nu moet de EU dat volgens hem ook zijn. De deal van Theresa May, die op veel vlakken hetzelfde was als die van Johnson, werd tot drie keer toe weggestemd, mede doordat lang niet alle Tories vóór stemden. De kans lijkt groter dat ditmaal meer Conservatieven zullen instemmen, al is het ook mogelijk dat de zogenoemde ‘harde’ Brexiteers elke grens tussen Ierland en Noord-Ierland onaanvaardbaar vinden en dus tegen zullen stemmen.

Een andere harde Brexiteer, Nigel Farage van de Brexit Party, is fel tegen het voorstel van Johnson. ‘Het is alsof je je hoofd in de bek van een krokodil steekt en hoopt dat alles goed gaat,’ aldus de man die het gezicht van de Leave-campagne voorafgaand aan het Brexit-referendum was.

Aan de andere kant van het politieke spectrum, bij de sociaal-democratische oppositiepartij Labour, overwegen volgens The Guardian diverse parlementariërs vóór Johnsons deal te stemmen. Dit tot onvrede van partijleider Jeremy Corbyn, die vindt dat geen enkele sociaal-democraat ‘zo’n roekeloze deal moeten steunen, die zou worden gebruikt als springplank om rechten en standaard in ons land af te schaffen’.

Hoe wordt in Brussel gereageerd op de deal van Johnson?

Weinig positief. Voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk heeft donderdag gezegd dat de Brexit-voorstellen van Johnson hem niet overtuigen. Wel is de EU volgens de Pool bereid om nieuwe gesprekken te voeren om de impasse te doorbreken. ‘We blijven openstaan, maar zijn nog steeds niet niet overtuigd’, heeft Tusk aan de telefoon tegen Johnson gezegd.

Tusk heeft ook gebeld met de Taoiseach (de Iers-Gaelische term voor de premier van Ierland) Leo Varadkar. De voorzitter van de Europese Raad staat naar eigen zeggen ‘volledig achter Ierland’. Kern van het Ierse bezwaar is Johnsons oplossing voor het probleem van de backstop, de garantieregeling dat er geen harde grens komt tussen EU-lidstaat Ierland en het Britse Noord-Ierland. Varadkar vindt, net als veel andere Brusselse politici, dat de Britse premier geen werkbare oplossing biedt.

De zogenoemde ‘Brexit-stuurgroep’ van het Europees Parlement liet donderdag weten het voorstel van Johnson af te wijzen. Dat vormt volgens de stuurgroep ‘geen basis voor een akkoord waarmee het Europees Parlement kan instemmen,’ aldus de groep die wordt voorgezeten door de eurofiele Belg Guy Verhofstadt (Renew Europe, voorheen ALDE):