Uit onderzoek van The New York Times blijkt dat van 1 februari tot 9 maart van dit jaar 34 miljoen in de Europese Unie geproduceerde vaccins zijn geëxporteerd. Mede door die export vaccineren Europese lidstaten uiterst langzaam. De Europese Commissie waarschuwt de lidstaten opnieuw voor vertraging.
De Europese Unie (EU) kampt met grote tegenslag in de coronacrisis. De vaccinatiecampagne verloopt traag door een slechte organisatie, er is een tekort aan vaccins en er zijn productieproblemen bij farmaceuten zoals AstraZeneca. Gemiddeld is in de hele Europese Unie bijna 7 procent van de bevolking gevaccineerd.
Europa vaccineert traag
Westerse landen buiten de Europese Unie presteren veel beter. Zo is in Israël zo’n 60 procent van de bevolking gevaccineerd, in het Verenigd Koninkrijk 33 procent en in de Verenigde Staten 18 procent.
Ondanks het trage vaccinatietempo in Europa zijn miljoenen vaccins geëxporteerd. Dat blijkt uit documenten van de Europese Unie die de Amerikaanse krant The New York Times wist te bemachtigen. Vooral het Verenigd Koninkrijk profiteerde. Het land kreeg meer dan negen miljoen vaccins uit de Europese Unie, Canada kreeg er bijna vier miljoen en Mexico zo’n drie miljoen.
Dat de vaccins vanuit Europa de wereld overvliegen, komt door de complexe productieketen van vaccins. Fabrieken voor de productie van het vaccin staan in de Europese Unie, maar de grondstoffen worden niet allemaal in Europese lidstaten geproduceerd. Mogelijk zou die productieketen in gevaar komen als de Europese Unie een exportverbod zou afkondigen.
Ook spelen de gemaakte afspraken tussen de Europese Unie en farmaceuten een grote rol. Vaccins die in de EU worden gemaakt, zijn niet direct opgekocht door de Europese Unie.
Verenigde Staten maakten stevige afspraken met farmaceuten
Dat is anders in de Verenigde Staten. Dat land slaagde er wel in om tijdens contractonderhandelingen met farmaceuten af te dwingen dat in Amerika geproduceerde vaccins alleen voor de Amerikaanse bevolking beschikbaar zijn. Dat is ook waarom de Amerikaanse buurlanden Mexico en Canada meer vaccins vanuit de EU hebben gekregen dan uit Amerikaanse vaccinfabrieken.
Ook kon president Joe Biden dankzij het contract dat Amerika sloot met farmaceuten onlangs beloven dat iedere Amerikaan in mei gevaccineerd kan zijn. In Nederland is naar verwachting pas in juli elke Nederlander gevaccineerd.
Om de nood te lenigen, vroeg de EU aan de Verenigde Staten tien miljoen vaccins te leen, maar dat verzoek is afgewezen. Biden maakte onlangs bekend vaccin-overschotten wel te willen delen, maar pas als alle Amerikanen zijn ingeënt.
Ruzie om vaccin-nationalisme
Over de geheime documenten zou volgens The New York Times veel onrust zijn in Brussel. Europese ambtenaren vreesden voor de gevolgen van een openbaarmaking. De documenten pleiten de Europese Unie vrij van vaccin-nationalisme, waarover de EU in de afgelopen weken ruziede met het Verenigd Koninkrijk, maar ze tonen ook aan dat de Unie tekortschoot in het tijdig bemachtigen van genoeg vaccins voor haar inwoners.
Het debat over het vaccin-nationalisme laaide vorige week op toen Italië de export tegenhield van 250.000 vaccins van AstraZeneca. Ook beschuldigde de Europese Unie het Verenigd Koninkrijk van een exportverbod op vaccins. Volgens de Britse minister van Buitenlandse Zaken Dominic Raab is dat onzin. Het Verenigd Koninkrijk heeft geen exportverbod, maar wel restricties voor vaccinexport als die vaccins op papier al zijn verkocht aan de Britse gezondheidsdienst.
Volgens de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, is dat een effectief exportverbod. Voorlopig zijn er nog geen concrete plannen in Brussel om de export aan banden te leggen. Wel zijn de EU-lidstaten opnieuw gewaarschuwd voor verdere vertraging van de levering van vaccins, aldus nieuwsagentschap Bloomberg News.
In een notitie van de Europese Commissie aan de EU-lidstaten zou staan dat de productie van het AstraZeneca-vaccin nog altijd ‘problematisch’ verloopt. Ook zou de productie van het vaccin van de Leidse farmaceut Janssen problematisch zijn. Janssen zou in het tweede kwartaal alleen al aan Nederland drie miljoen vaccins leveren.